BenMelek
New member
Geçen hafta her gece sistemli olarak yaptığımız bir işi, yani uykuyu daha yakından tanımış, uyku evrelerini ve kaliteli bir uyku için neler yapılması gerektiğini anlatmıştım. Bu hafta daha epeyce çocuklarda görülen kâbus, uyurgezerlik, gece terörü (gece korkusu) üzere uyku bozukluklarına değineceğim. Bu çeşit bozukluklara “parasomniler” denilmektedir. Parasomni sözü; köken olarak; Yunanca ‘para’, Latince ‘somnus’ sözlerinden oluşur ve uykuya eşlik eden olaylar manasına gelir. Parasomniler, uyku geçişlerinde, uykudan uyanma ya da uyku sırasında ortaya çıkan istenilmeyen fizikî olaylar ya da tecrübeler olarak da tanımlanabilir. Uyku ile ilgili bozukluklar çocukların bir kısmının hayat kalitesini kıymetli ölçüde etkilemektedir. Tertipli uyku alışkanlığımız olmadığında ya da sabah uyandığımızda uykumuzu alamadığımızı hissediyorsak ileride bir grup sorunların meydana gelmesi kaçınılmazdır. Bunlardan bir kaçı: unutkanlık, sonluluk, tahammülsüzlük üzere şikâyetlerdir. Uykusuzluk durumunda beden ısısı düşer, nefes alış veriş ritmi bozulur, kan şekeri istikrarı bozulur, kas gücü zayıflar, akyuvar sayısı azalır ve bedenin hastalıklara karşı direnci düştüğü üzere psikiyatrik rahatsızlıklara olan yatkınlığı da artar.
KÂBUS: Çoklukla kaygı ya da dert değil bununla birlikte öfke, hüzün, nefret üzere hisler içeren, düşlerin ağır bir biçimde hatırlandığı, uykudan yenidenlayıcı uyanma ataklarıdır. %5 oranında, yani 20 bireyden birinde görülür. Genelde kızlarla erkeklerde eşit oranda görülür. Gece uyandığında çocuk panik halinde, ağlamaklı olur ve birilerinden yardım ister. 3-5 yaş aralığında sıktır. Uykunun her periyodunda görülebilmekle birlikte genelde REM devrinde ve gecenin ikinci yarısında görülür. Bu durumda çocuğun yanında olup, tasası giderilmeli, süreksiz olacağı hatırlatılmalıdır. Bilhassa küçük yaşlardaki çocuklara endişe ve şiddet içeren televizyon programlarının izletilmemesi yararlı olabilmektedir. Kâbusların sıklığının hayli olması durumunda teklifler ve ilaç tedavisi açısından tabibe danışılması gerekmektedir.
UYURGEZERLİK: Uyku sırasında dolaşma ortaya çıkar. Bu dolaşma sırasında uyku devam eder. Kişinin uykudan uyanmasında zorluk, uyandığında sersemlik hali olur. Kişi bu durumu hatırlamaz. kimi vakit meskenden çıkma, pencere açma üzere tehlikeli davranışlar eşlik edebilir. Nadiren de olsa müzik aleti çalma, araba kullanma, telefonla konuşma üzere kompleks hareketler yapabilir. Yaklaşık 10 dakika sürer. Atak daha sonrası çocuk tekrar yatağına dönüp uyumaya devam eder. Yaygınlığı kâbusa nazaran daha azdır. (%2-2.5 civarındadır.) NREM periyodunda ortaya çıkan bir sorundur. 5 yaşlarında sıktır. 15 yaşından daha sonra genelde geçer. Ailesinde uyurgezerlik olanlarda daha sıktır. Tedavisine oda düzenleme ile başlanır. faydalanmaya yol açacak eşyalar ortalıktan kaldırılmalıdır. Çocuğun korkusunu arttırmamak ya da utandırmamak için yanında konuşmamak gerekir. Genelde hangi saatlerde olduğunun tespit edilip, o saatten 15-20 dakika evvel çocuk uyandırılabilir. Kâbusta da olduğu üzere sıklığı fazla ya da çocuğun hayat kalitesini etkilemeye başladıysa tabibe danışmak gereklidir.
GECE TERÖRÜ(GECE KORKUSU): Uyku sırasında, ekseriyetle ağlama ya da yüksek sesli bir çığlık ile başlayan ve çok dehşet davranışının eşlik ettiği ve otonomik belirtilerin olduğu ani terör ataklarıdır. Ayrıyeten; kişinin uykudan uyanmasında zorluk, bir ataktan uyandığında sersemlik hali, atak sırasında amnezi (hafıza kaybı), tehlikeli ya da potansiyel olarak tehlikeli davranışlardan en az biri eşlik eder. Klinik olarak kişi, ansızın tüyler ürpertici bir çığlık ile kalkar, çoklukla yatakta oturur ve dış uyaranlara karşılıksızdır, uyandığında ne yaptığını, nerede olduğunu bilmez biçimdedir. Yüzünde ağır bir dehşet sözü vardır. Çocuklar endişeleri belgisiz bir biçimde hatırlar (canavarlar, örümcek, yılan). Atak sırasında otonomik bulgular ( çarpıntı, süratli nefes alıp verme, ciltte kızarma, terleme, göz bebeklerinde büyüme) vardır. Bu atak da ortalama 15 dakika da geçer. Genelde 5-7 yaşlarında görülür. Ergenlik öncesi çocuklarda %1-6 oranında görülür. Ergenlik daha sonrası tamamına yakını düzelir. Tedavisinde oda düzenlemesine ek olarak ilaç tedavisi gerektiğinden tabibe danışmak gerekmektedir.
Aileler, daha epey çocukluk devrinde ortaya çıkan parasomnilerin selim ve kendini sınırlayıcı özellikleri konusunda bilgili olmalıdırlar. Birden fazla parasomniler, geç çocukluk ve erişkin periyodunda devam etmeyebilirler.
Haftaya görüşmek üzere. Sağlıcakla kalın…
KÂBUS: Çoklukla kaygı ya da dert değil bununla birlikte öfke, hüzün, nefret üzere hisler içeren, düşlerin ağır bir biçimde hatırlandığı, uykudan yenidenlayıcı uyanma ataklarıdır. %5 oranında, yani 20 bireyden birinde görülür. Genelde kızlarla erkeklerde eşit oranda görülür. Gece uyandığında çocuk panik halinde, ağlamaklı olur ve birilerinden yardım ister. 3-5 yaş aralığında sıktır. Uykunun her periyodunda görülebilmekle birlikte genelde REM devrinde ve gecenin ikinci yarısında görülür. Bu durumda çocuğun yanında olup, tasası giderilmeli, süreksiz olacağı hatırlatılmalıdır. Bilhassa küçük yaşlardaki çocuklara endişe ve şiddet içeren televizyon programlarının izletilmemesi yararlı olabilmektedir. Kâbusların sıklığının hayli olması durumunda teklifler ve ilaç tedavisi açısından tabibe danışılması gerekmektedir.
UYURGEZERLİK: Uyku sırasında dolaşma ortaya çıkar. Bu dolaşma sırasında uyku devam eder. Kişinin uykudan uyanmasında zorluk, uyandığında sersemlik hali olur. Kişi bu durumu hatırlamaz. kimi vakit meskenden çıkma, pencere açma üzere tehlikeli davranışlar eşlik edebilir. Nadiren de olsa müzik aleti çalma, araba kullanma, telefonla konuşma üzere kompleks hareketler yapabilir. Yaklaşık 10 dakika sürer. Atak daha sonrası çocuk tekrar yatağına dönüp uyumaya devam eder. Yaygınlığı kâbusa nazaran daha azdır. (%2-2.5 civarındadır.) NREM periyodunda ortaya çıkan bir sorundur. 5 yaşlarında sıktır. 15 yaşından daha sonra genelde geçer. Ailesinde uyurgezerlik olanlarda daha sıktır. Tedavisine oda düzenleme ile başlanır. faydalanmaya yol açacak eşyalar ortalıktan kaldırılmalıdır. Çocuğun korkusunu arttırmamak ya da utandırmamak için yanında konuşmamak gerekir. Genelde hangi saatlerde olduğunun tespit edilip, o saatten 15-20 dakika evvel çocuk uyandırılabilir. Kâbusta da olduğu üzere sıklığı fazla ya da çocuğun hayat kalitesini etkilemeye başladıysa tabibe danışmak gereklidir.
GECE TERÖRÜ(GECE KORKUSU): Uyku sırasında, ekseriyetle ağlama ya da yüksek sesli bir çığlık ile başlayan ve çok dehşet davranışının eşlik ettiği ve otonomik belirtilerin olduğu ani terör ataklarıdır. Ayrıyeten; kişinin uykudan uyanmasında zorluk, bir ataktan uyandığında sersemlik hali, atak sırasında amnezi (hafıza kaybı), tehlikeli ya da potansiyel olarak tehlikeli davranışlardan en az biri eşlik eder. Klinik olarak kişi, ansızın tüyler ürpertici bir çığlık ile kalkar, çoklukla yatakta oturur ve dış uyaranlara karşılıksızdır, uyandığında ne yaptığını, nerede olduğunu bilmez biçimdedir. Yüzünde ağır bir dehşet sözü vardır. Çocuklar endişeleri belgisiz bir biçimde hatırlar (canavarlar, örümcek, yılan). Atak sırasında otonomik bulgular ( çarpıntı, süratli nefes alıp verme, ciltte kızarma, terleme, göz bebeklerinde büyüme) vardır. Bu atak da ortalama 15 dakika da geçer. Genelde 5-7 yaşlarında görülür. Ergenlik öncesi çocuklarda %1-6 oranında görülür. Ergenlik daha sonrası tamamına yakını düzelir. Tedavisinde oda düzenlemesine ek olarak ilaç tedavisi gerektiğinden tabibe danışmak gerekmektedir.
Aileler, daha epey çocukluk devrinde ortaya çıkan parasomnilerin selim ve kendini sınırlayıcı özellikleri konusunda bilgili olmalıdırlar. Birden fazla parasomniler, geç çocukluk ve erişkin periyodunda devam etmeyebilirler.
Haftaya görüşmek üzere. Sağlıcakla kalın…