BenMelek
New member
Etrafınızda sonlu, sabırsız, kimi vakit patavatsız, kimi vakit istikrarsız, uyku problemleri çeken, duygusal iniş çıkışlardan ve sık depresyonlardan muzdarip, psikoaktif ilaç ve unsurlara eğilimli (sakinleştiriciler ya da uyarıcılar) kendine de etrafına de maddi manevi çektiren, yani genel olarak olumsuz bir imaj veren beşerlerle karşılaşıyorsunuzdur. Tahminen de bunlar en yakınlarınızdır. Kendileri hakkında “hiç bir şey hissedemiyorum, ne hissettiğimi anlayamıyorum, ne sevgi, ne öfke, ne dehşet, ne cüret, ne kin, ne şefkat, hiç bir şey hissedemiyor gibiyim” üzere anlamsız üzere gelen ancak bir hastalığın en kıymetli belirtisini lisana getiren bu beşerler hakkında bir yargıya varmadan evvel, aşağıda anlatılan durumun da kelam konusu olabileceğini hatırınızda tutunuz. Türkiye’de extra yaygın olduğu, “milyonlarca hatta on milyonlarca” insanı etkilediği söylenebilir ve bu kimseyi de şaşırtmaz, ya da şaşırtmamalı. Evet deniz müsilajı üzere yaygın bir insan müsilajı durumu.
Genel bakış
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu (TSSB), berbat, sarsıcı, travmatik bir olayı deneyim etmek ya da şahit olmak niçiniyle oluşan bir akıl sıhhati meselesidir. En önemli semptomları, geçmişe dönüşler (travma anına geri dönüşler), kabuslar ve şiddetli derdin yanı sıra olayla ilgili denetim edilemeyen kanıları içerebilir.
Travmatik olaylar yaşayan birçok insan, süreksiz olarak ahenk bozukluğu yaşayabilir ve başa çıkmakta zorluk çekebilir, lakin vakit içinde ve düzgün bir bakımla (zihinsel rahatlama, dinlenme, dehşetin büyümesini engelleyecek biçimde üzerine gitme eforları gösterme) çoklukla daha uygun olurlar. Bu belirtiler kötüleşirse, aylar, hatta yıllar boyunca sürer hale gelirse ve günlük yaşantınıza olumsuz tesir eder hale gelirse TSSB olmuş olabilirsiniz.
TSSB semptomları geliştikten daha sonra tesirli tedavi almak değerlidir. Belirtilerin şiddetinin azalması, günlük hayat aktivitelerininin olağana dönmesi fakat bu yolla olur.
Belirtiler
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu belirtileri travmatik bir hadiseden daha sonraki bir ay ortasında başlayabilir, lakin kimi vakit belirtiler olaydan yıllar daha sonra da ortaya çıkabilir. Bu belirtiler toplumsal yahut iş alanlarında ve münasebetlerde kıymetli sıkıntılara yol açar. Ayrıyeten olağan günlük nazaranvlerinizi yerine getirmenizi de etkileyebilirler.
TSSB belirtileri ekseriyetle dört kümeye ayrılır: 1.zorla zihni işgal eden travmatik anılar, 2.kaçınma belirtileri, 3.düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler, 4.fiziksel ve duygusal tepkilerdeki değişiklikler. Belirtiler vakit içinde yahut şahıstan bireye değişebilir.
1. “Zorla zihni işgal (araya giren) eden travmatik anılar” şunları içerebilir:
-Travmatik olayın rahatsız edici anılarının istenmeden zorla hatıra gelmesi.
-Travmatik olay adeta yaşanıyormuş üzere bir daha yaşama (geri dönüşler) (flashbacks).
-Travmatik olayla ilgili üzücü korkutucu düşler yahut kabuslar.
-Travmatik olayı hatırlatan bir uyarana karşı çok şiddetli duygusal ya da fizikî reaksiyonlar gösterme.
2. “Kaçınma belirtileri” şunları içerebilir.
-Travmatik olay hakkında düşünmekten yahut konuşmaktan kaçınmaya çalışmak
-Travmatik olayı size hatırlatan yerlerden, etkinliklerden yahut insanlardan kaçınmak
3. “Düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler”
Fikir ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler şunları içerebilir:
-Kendiniz, başka beşerler yahut dünya hakkında olumsuz fikirler
-Geleceğe dair ümitsizlik
-Travmatik olayın değerli istikametlerini hatırlamamak da dahil olmak üzere hafıza meseleleri
-Yakın alakaları sürdürmede zorluk
-Aileden ve arkadaşlardan kopuk hissetmek
-Bir vakit içinder zevk aldığınız etkinliklere ilgi eksikliği
-Olumlu hisler yaşamada zorluk
-Duygusal olarak uyuşmuş hissetmek
4. “Fiziksel ve duygusal tepkilerdeki değişiklikler”
Bu belirtileri (uyarılma belirtileri de denir) şunları içerebilir:
-Kolayca ürkmek yahut korkmak
-Her vakit tehlikeye karşı tetikte olmak
-Çok fazla içmek yahut fazlaca süratli otomobil kullanmak üzere kendine ziyan veren davranışlar
-Uyku sorunu
-Odaklanmada zorluk
-Sinirlilik, öfke patlamaları yahut saldırgan davranışlar
-Ezici suçluluk yahut utanç
6 yaş ve altındaki çocuklar için belirti ve semptomlar şunları da içerebilir:
-Travmatik olayı ya da travmatik olayın çeşitli istikametlerini oyun yoluyla bir daha canlandırma
-Travmatik olayın taraflarını içerebilen yahut içermeyebilen korkutucu hayaller
-Generalize (sadece travma ile ilgili olmaksızın her alanda) bir dert ve kaygı devri yaşama
Belirtilerin yoğunluğu
TSSB semptomlarının yoğunluğu vakit içinde değişebilir. Genel olarak gerilimli olduğunuz yahut travmanızı hatırlatan uyaranlarla karşılaştığınızda TSSB belirtileriniz daha besbelli hale gelebilir. Örneğin, bir otomobilin lastiğinin patladığını duyabilir ve bir savaş gazisi birden savaş tecrübelerini bir daha yaşıyor üzere olabilir. Ya da örneğin cinsel tacizle ilgili bir haber bakılırsabilir ve kendi uğradığınız cinsel atağın anılarına kendinizi kaptırabilirsiniz.
Ne vakit doktora görünmeli
Travmatik bir olayla ilgili bir aydan uzun müddettir rahatsız edici kanılarınız ve hisleriniz var ise, ve bunlar şiddetliyse yahut hayatınızı bariz olarak olumsuz etkiliyorsa psikiyatrist tabip ile görüşün. Mümkün olan en kısa müddette tedavi almak, TSSB semptomlarının berbatlaşmasını önlemeye yardımcı olabilir.
İntihar niyetleriniz var ise
Siz yahut tanıdığınız birinin intihar kanıları var ise, aşağıdaki kaynaklardan bir yahut daha fazlasından çabucak yardım alın:
Yakın bir dostunuza yahut sevdiğiniz birine ulaşın.
Bir danışmanla, bir manevî önderle yahut inanç topluluğunuzdaki biriyle irtibata geçin.
Bir intihar yardım sınırı numarasını arayın.
Hekiminizden yahut bir ruh sıhhati uzmanından randevu alın.
Acil yardım ne vakit alınır
Kendinize ziyan verebileceğinizi yahut intihara teşebbüs edebileceğinizi düşünüyorsanız, çabucak 112’i yahut lokal acil durum numarasını arayın.
İntihar teşebbüsünde bulunma tehlikesi olan yahut intihar teşebbüsünde bulunan birini tanıyorsanız , onu inançta tutmak için birinin o şahısla birlikte kaldığından emin olun. Yahut inançlı bir biçimde yapabiliyorsanız, kişiyi en yakın hastanenin acil servisine gdolayın.
TSSB niçinleri
Ölme tehlikesi, mevt tehdidi, önemli faydalanma geçirirseniz yahut cinsel tacize uğramışsanız ya da bunlara şahit olduysanız ya da bunlar hakkında bilgi edindiğinizde travma daha sonrası gerilim bozukluğu geliştirebilirsiniz.
Hekimler, kimi insanların niye TSSB olduğundan lakin kimilerinin olmadığından emin değil. Birden fazla akıl sıhhati probleminde olduğu üzere, TSSB’ye muhtemelen aşağıdakilerin bir karışımı yol açar:
-yaşamınızda yaşadığınız travmanın ölçüsü ve ciddiyeti dahil olmak üzere gerilimli tecrübeler
-Ailede anksiyete ve depresyon hikayesi üzere kalıtsal zihinsel sıhhat riskleri
-Kişiliğinizin kalıtsal özellikleri – ekseriyetle mizacınız olarak isimlendirilir
-Beyninizin gerilime reaksiyon olarak bedeninizin salgıladığı kimyasalları ve hormonları düzenleme biçimi
Risk faktörleri
Her yaştan beşerde travma daha sonrası gerilim bozukluğu oluşabilir. tıpkı vakitte, birtakım faktörler, travmatik bir olaydan daha sonra TSSB geliştirme olasılığınızı artırabilir, mesela:
-Yoğun yahut uzun müddetli travma yaşamak
-Çocuklukta istismar üzere daha erken yaşta öteki travmalar hayatış olmak
-Askeri işçi, sağlıkçı olarak birinci müdahale takımları üzere çalışanlar ve çocuk cinsel istismarı ile uğraşmak üzere travmatik olaylara maruz kalma riskinizi artıran bir işe sahip olmak
-Anksiyete yahut depresyon üzere öteki zihinsel sıhhat sıkıntılarına sahip olmak
-Aşırı içme yahut uyuşturucu kullanması üzere unsur berbata kullanması ile ilgili sıkıntılar yaşamak
-Aile ve arkadaşlardan oluşan güzel bir takviye sisteminin olmaması
-Anksiyete yahut depresyon dahil olmak üzere zihinsel sıhhat sıkıntıları olan kan akrabalarına sahip olmak
Travmatik olayların cinsleri
TSSB’nin gelişmesine yol açan en yaygın olaylar şunları içerir:
-Savaşa maruz kalma
-Çocuklukta fizikî istismar
-Çocuklukta şiddet şahitliği (bu çoklukla babanın anneyi sık ve kaba biçimde dövmesine çocukların şahit olması kararı gelişir, Çocuklarda epey ziyanlı bir TSSB çeşidinin gelişmenine yol açar)
-Cinsel şiddet
-Fiziksel akın
-Akran istismarı (Çocuklar ve ergenler için önemlidir)
-Silahla tehdit edilme.
-Bir kaza
-Soykırıma maruz kalmak
-Etnik ya da dinî olarak ötekileştirilme ve tacizlere maruz kalmak, bundan dolayı yer değiştirmek, kaçmak durumunda kalmak.
-Toplumsal nefret ve lince maruz kalmak
-Deprem sel heyelan tsunami üzere doğal afetlere maruz kalmak
Yangın, soygun, uçak kazası, azap, adam kaçırma, hayatı tehdit eden tıbbi teşhis, terör saldırısı ve öbür çok yahut hayatı tehdit eden olaylar üzere öbür biroldukca travmatik olay da TSSB’ye yol açabilir.
Komplikasyolar
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu tüm hayatınızı – işiniz, münasebetleriniz, sıhhatiniz ve günlük aktivitelerden aldığınız zevki – bozabilir.
TSSB’ye sahip olmak, aşağıdakiler üzere başka zihinsel sıhhat problemleri riskinizi de artırabilir:
-Depresyon ve anksiyete
-Uyuşturucu yahut alkol kullanmasıyla ilgili problemler
-Yeme bozuklukları
-İntihar kanıları ve hareketleri
-Cinsel sıhhat problemleri
-Kavga, saldırganlık cürümlerinden ceza alma
-İş ve aile yaşantısında önemli bozulmalar
-Uyku ve beslenme ile ilgili bozulmalar
-Savunma sisteminizin baskılanması kararı artmış enfeksiyon ve kanser hastalıkları riski
-Daha kısa bir ömür müddetine sahip olma (malesef telomer kısalmasına maruz kalıyorlar, kısa telomer kısa ömür)
-İnanç, iman ve varoluş ile ilgili bariz değişmeler, kopmalar sarsıntılar oluşması.
-Derin bir karamsarlıkla kendini gösteren negatif düşence kalıplarına kapılmak
Tedbire
Travmatik bir hadiseden sağ çıktıktan daha sonra, birfazlaca insan, birinci başta ne olduğu hakkında düşünmeyi bırakamamak üzere TSSB gibisi semptomlara sahiptir. Şok, dehşet, tasa, öfke, depresyon, suçluluk üzere hislerin hepsi de travmaya karşı yaygın reaksiyonlardır. tıpkı vakitte, travmaya maruz kalan şahısların birçoklarında uzun vadeli travma daha sonrası gerilim bozukluğu gelişmez.
Vaktinde yardım ve dayanak almak, olağan gerilim reaksiyonlarının anormalleşmesini, berbatlaşmasını ve TSSB’ye dönüşmesini önleyebilir. Bu, dinleyecek, yargılamayacak, takviye olacak, rahatlatacak aile ve arkadaşlara yönelmek manasına gelebilir. Kısa bir terapi süreci için bir ruh sıhhati uzmanı aramak da yeterli bir yoldur. Kimi beşerler kendi inanç topluluklarına başvurmayı da yararlı bulabilir. Ayrıyeten kendinizi rahatlatmak için unsur kullanmasına (alkol, esrar vb) yönelmemelisiniz.
Genel bakış
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu (TSSB), berbat, sarsıcı, travmatik bir olayı deneyim etmek ya da şahit olmak niçiniyle oluşan bir akıl sıhhati meselesidir. En önemli semptomları, geçmişe dönüşler (travma anına geri dönüşler), kabuslar ve şiddetli derdin yanı sıra olayla ilgili denetim edilemeyen kanıları içerebilir.
Travmatik olaylar yaşayan birçok insan, süreksiz olarak ahenk bozukluğu yaşayabilir ve başa çıkmakta zorluk çekebilir, lakin vakit içinde ve düzgün bir bakımla (zihinsel rahatlama, dinlenme, dehşetin büyümesini engelleyecek biçimde üzerine gitme eforları gösterme) çoklukla daha uygun olurlar. Bu belirtiler kötüleşirse, aylar, hatta yıllar boyunca sürer hale gelirse ve günlük yaşantınıza olumsuz tesir eder hale gelirse TSSB olmuş olabilirsiniz.
TSSB semptomları geliştikten daha sonra tesirli tedavi almak değerlidir. Belirtilerin şiddetinin azalması, günlük hayat aktivitelerininin olağana dönmesi fakat bu yolla olur.
Belirtiler
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu belirtileri travmatik bir hadiseden daha sonraki bir ay ortasında başlayabilir, lakin kimi vakit belirtiler olaydan yıllar daha sonra da ortaya çıkabilir. Bu belirtiler toplumsal yahut iş alanlarında ve münasebetlerde kıymetli sıkıntılara yol açar. Ayrıyeten olağan günlük nazaranvlerinizi yerine getirmenizi de etkileyebilirler.
TSSB belirtileri ekseriyetle dört kümeye ayrılır: 1.zorla zihni işgal eden travmatik anılar, 2.kaçınma belirtileri, 3.düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler, 4.fiziksel ve duygusal tepkilerdeki değişiklikler. Belirtiler vakit içinde yahut şahıstan bireye değişebilir.
1. “Zorla zihni işgal (araya giren) eden travmatik anılar” şunları içerebilir:
-Travmatik olayın rahatsız edici anılarının istenmeden zorla hatıra gelmesi.
-Travmatik olay adeta yaşanıyormuş üzere bir daha yaşama (geri dönüşler) (flashbacks).
-Travmatik olayla ilgili üzücü korkutucu düşler yahut kabuslar.
-Travmatik olayı hatırlatan bir uyarana karşı çok şiddetli duygusal ya da fizikî reaksiyonlar gösterme.
2. “Kaçınma belirtileri” şunları içerebilir.
-Travmatik olay hakkında düşünmekten yahut konuşmaktan kaçınmaya çalışmak
-Travmatik olayı size hatırlatan yerlerden, etkinliklerden yahut insanlardan kaçınmak
3. “Düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler”
Fikir ve ruh halindeki olumsuz değişiklikler şunları içerebilir:
-Kendiniz, başka beşerler yahut dünya hakkında olumsuz fikirler
-Geleceğe dair ümitsizlik
-Travmatik olayın değerli istikametlerini hatırlamamak da dahil olmak üzere hafıza meseleleri
-Yakın alakaları sürdürmede zorluk
-Aileden ve arkadaşlardan kopuk hissetmek
-Bir vakit içinder zevk aldığınız etkinliklere ilgi eksikliği
-Olumlu hisler yaşamada zorluk
-Duygusal olarak uyuşmuş hissetmek
4. “Fiziksel ve duygusal tepkilerdeki değişiklikler”
Bu belirtileri (uyarılma belirtileri de denir) şunları içerebilir:
-Kolayca ürkmek yahut korkmak
-Her vakit tehlikeye karşı tetikte olmak
-Çok fazla içmek yahut fazlaca süratli otomobil kullanmak üzere kendine ziyan veren davranışlar
-Uyku sorunu
-Odaklanmada zorluk
-Sinirlilik, öfke patlamaları yahut saldırgan davranışlar
-Ezici suçluluk yahut utanç
6 yaş ve altındaki çocuklar için belirti ve semptomlar şunları da içerebilir:
-Travmatik olayı ya da travmatik olayın çeşitli istikametlerini oyun yoluyla bir daha canlandırma
-Travmatik olayın taraflarını içerebilen yahut içermeyebilen korkutucu hayaller
-Generalize (sadece travma ile ilgili olmaksızın her alanda) bir dert ve kaygı devri yaşama
Belirtilerin yoğunluğu
TSSB semptomlarının yoğunluğu vakit içinde değişebilir. Genel olarak gerilimli olduğunuz yahut travmanızı hatırlatan uyaranlarla karşılaştığınızda TSSB belirtileriniz daha besbelli hale gelebilir. Örneğin, bir otomobilin lastiğinin patladığını duyabilir ve bir savaş gazisi birden savaş tecrübelerini bir daha yaşıyor üzere olabilir. Ya da örneğin cinsel tacizle ilgili bir haber bakılırsabilir ve kendi uğradığınız cinsel atağın anılarına kendinizi kaptırabilirsiniz.
Ne vakit doktora görünmeli
Travmatik bir olayla ilgili bir aydan uzun müddettir rahatsız edici kanılarınız ve hisleriniz var ise, ve bunlar şiddetliyse yahut hayatınızı bariz olarak olumsuz etkiliyorsa psikiyatrist tabip ile görüşün. Mümkün olan en kısa müddette tedavi almak, TSSB semptomlarının berbatlaşmasını önlemeye yardımcı olabilir.
İntihar niyetleriniz var ise
Siz yahut tanıdığınız birinin intihar kanıları var ise, aşağıdaki kaynaklardan bir yahut daha fazlasından çabucak yardım alın:
Yakın bir dostunuza yahut sevdiğiniz birine ulaşın.
Bir danışmanla, bir manevî önderle yahut inanç topluluğunuzdaki biriyle irtibata geçin.
Bir intihar yardım sınırı numarasını arayın.
Hekiminizden yahut bir ruh sıhhati uzmanından randevu alın.
Acil yardım ne vakit alınır
Kendinize ziyan verebileceğinizi yahut intihara teşebbüs edebileceğinizi düşünüyorsanız, çabucak 112’i yahut lokal acil durum numarasını arayın.
İntihar teşebbüsünde bulunma tehlikesi olan yahut intihar teşebbüsünde bulunan birini tanıyorsanız , onu inançta tutmak için birinin o şahısla birlikte kaldığından emin olun. Yahut inançlı bir biçimde yapabiliyorsanız, kişiyi en yakın hastanenin acil servisine gdolayın.
TSSB niçinleri
Ölme tehlikesi, mevt tehdidi, önemli faydalanma geçirirseniz yahut cinsel tacize uğramışsanız ya da bunlara şahit olduysanız ya da bunlar hakkında bilgi edindiğinizde travma daha sonrası gerilim bozukluğu geliştirebilirsiniz.
Hekimler, kimi insanların niye TSSB olduğundan lakin kimilerinin olmadığından emin değil. Birden fazla akıl sıhhati probleminde olduğu üzere, TSSB’ye muhtemelen aşağıdakilerin bir karışımı yol açar:
-yaşamınızda yaşadığınız travmanın ölçüsü ve ciddiyeti dahil olmak üzere gerilimli tecrübeler
-Ailede anksiyete ve depresyon hikayesi üzere kalıtsal zihinsel sıhhat riskleri
-Kişiliğinizin kalıtsal özellikleri – ekseriyetle mizacınız olarak isimlendirilir
-Beyninizin gerilime reaksiyon olarak bedeninizin salgıladığı kimyasalları ve hormonları düzenleme biçimi
Risk faktörleri
Her yaştan beşerde travma daha sonrası gerilim bozukluğu oluşabilir. tıpkı vakitte, birtakım faktörler, travmatik bir olaydan daha sonra TSSB geliştirme olasılığınızı artırabilir, mesela:
-Yoğun yahut uzun müddetli travma yaşamak
-Çocuklukta istismar üzere daha erken yaşta öteki travmalar hayatış olmak
-Askeri işçi, sağlıkçı olarak birinci müdahale takımları üzere çalışanlar ve çocuk cinsel istismarı ile uğraşmak üzere travmatik olaylara maruz kalma riskinizi artıran bir işe sahip olmak
-Anksiyete yahut depresyon üzere öteki zihinsel sıhhat sıkıntılarına sahip olmak
-Aşırı içme yahut uyuşturucu kullanması üzere unsur berbata kullanması ile ilgili sıkıntılar yaşamak
-Aile ve arkadaşlardan oluşan güzel bir takviye sisteminin olmaması
-Anksiyete yahut depresyon dahil olmak üzere zihinsel sıhhat sıkıntıları olan kan akrabalarına sahip olmak
Travmatik olayların cinsleri
TSSB’nin gelişmesine yol açan en yaygın olaylar şunları içerir:
-Savaşa maruz kalma
-Çocuklukta fizikî istismar
-Çocuklukta şiddet şahitliği (bu çoklukla babanın anneyi sık ve kaba biçimde dövmesine çocukların şahit olması kararı gelişir, Çocuklarda epey ziyanlı bir TSSB çeşidinin gelişmenine yol açar)
-Cinsel şiddet
-Fiziksel akın
-Akran istismarı (Çocuklar ve ergenler için önemlidir)
-Silahla tehdit edilme.
-Bir kaza
-Soykırıma maruz kalmak
-Etnik ya da dinî olarak ötekileştirilme ve tacizlere maruz kalmak, bundan dolayı yer değiştirmek, kaçmak durumunda kalmak.
-Toplumsal nefret ve lince maruz kalmak
-Deprem sel heyelan tsunami üzere doğal afetlere maruz kalmak
Yangın, soygun, uçak kazası, azap, adam kaçırma, hayatı tehdit eden tıbbi teşhis, terör saldırısı ve öbür çok yahut hayatı tehdit eden olaylar üzere öbür biroldukca travmatik olay da TSSB’ye yol açabilir.
Komplikasyolar
Travma daha sonrası gerilim bozukluğu tüm hayatınızı – işiniz, münasebetleriniz, sıhhatiniz ve günlük aktivitelerden aldığınız zevki – bozabilir.
TSSB’ye sahip olmak, aşağıdakiler üzere başka zihinsel sıhhat problemleri riskinizi de artırabilir:
-Depresyon ve anksiyete
-Uyuşturucu yahut alkol kullanmasıyla ilgili problemler
-Yeme bozuklukları
-İntihar kanıları ve hareketleri
-Cinsel sıhhat problemleri
-Kavga, saldırganlık cürümlerinden ceza alma
-İş ve aile yaşantısında önemli bozulmalar
-Uyku ve beslenme ile ilgili bozulmalar
-Savunma sisteminizin baskılanması kararı artmış enfeksiyon ve kanser hastalıkları riski
-Daha kısa bir ömür müddetine sahip olma (malesef telomer kısalmasına maruz kalıyorlar, kısa telomer kısa ömür)
-İnanç, iman ve varoluş ile ilgili bariz değişmeler, kopmalar sarsıntılar oluşması.
-Derin bir karamsarlıkla kendini gösteren negatif düşence kalıplarına kapılmak
Tedbire
Travmatik bir hadiseden sağ çıktıktan daha sonra, birfazlaca insan, birinci başta ne olduğu hakkında düşünmeyi bırakamamak üzere TSSB gibisi semptomlara sahiptir. Şok, dehşet, tasa, öfke, depresyon, suçluluk üzere hislerin hepsi de travmaya karşı yaygın reaksiyonlardır. tıpkı vakitte, travmaya maruz kalan şahısların birçoklarında uzun vadeli travma daha sonrası gerilim bozukluğu gelişmez.
Vaktinde yardım ve dayanak almak, olağan gerilim reaksiyonlarının anormalleşmesini, berbatlaşmasını ve TSSB’ye dönüşmesini önleyebilir. Bu, dinleyecek, yargılamayacak, takviye olacak, rahatlatacak aile ve arkadaşlara yönelmek manasına gelebilir. Kısa bir terapi süreci için bir ruh sıhhati uzmanı aramak da yeterli bir yoldur. Kimi beşerler kendi inanç topluluklarına başvurmayı da yararlı bulabilir. Ayrıyeten kendinizi rahatlatmak için unsur kullanmasına (alkol, esrar vb) yönelmemelisiniz.