Evsel atıkların yanısıra, pandemi devrinde internetten satışların da büyümesiyle ambalaj kullanması arttı. Fakat bu artışa rağmen atığın geri kazanılamaması sorunu yaşanıyor. Araştırmalara göre, Türkiye’de yerleşim ünitelerinde, yani meskenlerde yıllık 6 milyon ton geri dönüştürülebilir nitelikli atık oluşuyor. Bunun yalnızca 1 milyon tonu geri kazanılabiliyor. Bu süreçte ambalaj atığı üretiminin arttığını söyleyen Kıymetlendirilebilir Atık Gereçler Sanayicileri Derneği (TÜDAM) Lideri Vedat Kılıç, “Atıkların kaynağında hakikat ayrıştırılması ‘sıfır atık’ yahut temel olarak atık idaresi sisteminin en değerli basamağı. Atıkların meskenlerde ayrıştırılması ferdî bir sorumluluk olduğu için her bir bireyin bu sisteme katkı sunması ve ötürüsıyla da toplumsal bir farkındalığa gereksinimimiz var” dedi.
ŞİMDİ İSTENİLEN DÜZEYDE DEĞİLİZ
çabucak hemen meskenlerde ambalaj atıklarının yanlışsız biçimde ayrıştırılamadığını aktaran Kılıç, lakin bunun tek sorumlusunun hane halkı olmadığını vurguladı. Atıkları kaynağında başka ayrıştırmanın son derece kritik olduğunun altını çizen Kılıç, “Ayrıştırılan atıkları daima ve vaktinde toplayacak, çeşitlerine bakılırsa ayrıştıracak ve geri dönüştürerek iktisada yeniden kazandıracak bir sistemi inşa etmemiz gerekiyor. Bilhassa son periyotta Sıfır Atık Projesi, GEKAP-Geri Kazanım İştirak Hissesi ve zarurî depozito üzere uygulamalarla önemli aralık kat edilse de, çabucak hemen 2005 yılından bu yana gündemimizde olan ambalaj atıklarıyla ilgili gerçek ve işleyen bir sistemi oluşturamadık” dedi.
SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANSMAN KAYNAĞI
Ambalaj atıklarının kaynağında toplanmasının sıklıkla toplanan atıkların piyasadaki fiyatına endeksli olduğunu vurgulayan Vedat Kılıç, şu ayrıntıları paylaştı: “Yani piyasada fiyatlar arttığında toplama oranları artış gösterirken, fiyatlar düştüğünde de azaldı. Fakat fiyatlar ne kadar artarsa artsın, sürdürülebilir bir sistem ve finansman kaynağı olmadan, belli bir düzeyin üzerinde atıkları kaynağında toplayabilmemiz mümkün değil. Gerçekten bilhassa son devirde bunu da bir manada test ediyoruz. Pandemi ile bir arada atık ölçüleriyle birlikte bilhassa kurun da tesiriyle atık ünite meblağları da hiç olmadığı kadar artış gösterdi. Bu fiyat artışı bir noktaya kadar atık toplama oranlarına müspet olarak yansıdı fakat bunun ötesine geçemedi. Bu süreç, bilhassa evsel kaynaklı ambalaj atıklarını daha efektif ve verimli toplayabilmemiz için âlâ kurgulanmış bir sisteme, geniş iştirake ve sürdürülebilir finansman takviyesine gereksinimimiz olduğunu bize bir kez daha gösterdi.”
DALDA HAM HUSUS KASVETİ VAR
Kılıç, bölümün genel olarak atıkları oluştuğu kaynaklardan toplanması, çeşitlerine göre ayrıştırılması, geri dönüştürülmesi ve yinedan ham unsur haline getirilmesi kademelerinin tamamında yer aldığını söylemiş oldu. Kılıç, dalın problemlerini şöyleki özetledi: “Atık idaresi ve geri dönüşüm bölümünün tesisleşme, endüstrileşme, sokak toplayıcıları üzere birfazlaca sorunu var. Lakin tesisleşen ve bu dala hakikaten yatırım yapan işletmelerin en temel sorunu kaynağa, yani atığa olan erişim. Bilhassa evsel kaynaklı ambalaj atıklarının pek düşük oranlarda toplanması sebebiyle, yüksek meblağlı yatırımlarla kurulan ve yüksek kapasitelerle ana endüstriye direkt olarak geri dönüştürülmüş ham husus tedariki sağlayan işletmeler, mahallî kaynaklardan atık bulmakta pek kuvvetlik çekiyor. Kesimin en kıymetli sorunu atık kaynaklarına ulaşım. Tahlili de daha fazlaca mahallî atık kaynağını toplayabilmek.”
Vedat Kılıç
TEMEL SORUN KAYNAĞINDA AYRIŞTIRMAMAK
Vedat Kılıç, ülkemizde atıkların kalitesiyle ilgili yaşanan sorunun temelinin atıkların kaynağında ayrıştırılmaması olduğuna işaret ederek şunları kaydetti: “Çoğunlukla bu atıklar konutlarımızda ayrıştırılmadığı için organik atıklarla bir arada çöpe atılıyor. daha sonrasında da sokak toplayıcıları organik atıklarla kontamine olan bu atıkları çöp kutularından toplamak durumunda kaldıkları için atıkların kalitesi ve ötürüsıyla geri dönüşüm süreci de olumsuz olarak etkileniyor. Yani her şey bir daha atıkların kaynağında ve yanlışsız biçimde biriktirilmesine geliyor. Bu noktada depozito sisteminden de bahsetmemiz gerekiyor zira bu sistem hem atıkların toplama oranını tıpkı vakitte toplanan atıkların kalitesini önemli ölçüde etkileyecek. Yakın vakitte pet şişe, cam ve alüminyum kutu içecek ambalajları için başlayacak mecburî depozito uygulamasıyla birlikte geri dönüşüm kesimi muhtaçlık duyduğu kaliteli atığa daha yüksek ölçüde ve daha pak biçimde ulaşabilecek. Bu sebeple dal olarak depozito sistemini fazlaca önemsiyoruz.”
ŞİMDİ İSTENİLEN DÜZEYDE DEĞİLİZ
çabucak hemen meskenlerde ambalaj atıklarının yanlışsız biçimde ayrıştırılamadığını aktaran Kılıç, lakin bunun tek sorumlusunun hane halkı olmadığını vurguladı. Atıkları kaynağında başka ayrıştırmanın son derece kritik olduğunun altını çizen Kılıç, “Ayrıştırılan atıkları daima ve vaktinde toplayacak, çeşitlerine bakılırsa ayrıştıracak ve geri dönüştürerek iktisada yeniden kazandıracak bir sistemi inşa etmemiz gerekiyor. Bilhassa son periyotta Sıfır Atık Projesi, GEKAP-Geri Kazanım İştirak Hissesi ve zarurî depozito üzere uygulamalarla önemli aralık kat edilse de, çabucak hemen 2005 yılından bu yana gündemimizde olan ambalaj atıklarıyla ilgili gerçek ve işleyen bir sistemi oluşturamadık” dedi.
SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANSMAN KAYNAĞI
Ambalaj atıklarının kaynağında toplanmasının sıklıkla toplanan atıkların piyasadaki fiyatına endeksli olduğunu vurgulayan Vedat Kılıç, şu ayrıntıları paylaştı: “Yani piyasada fiyatlar arttığında toplama oranları artış gösterirken, fiyatlar düştüğünde de azaldı. Fakat fiyatlar ne kadar artarsa artsın, sürdürülebilir bir sistem ve finansman kaynağı olmadan, belli bir düzeyin üzerinde atıkları kaynağında toplayabilmemiz mümkün değil. Gerçekten bilhassa son devirde bunu da bir manada test ediyoruz. Pandemi ile bir arada atık ölçüleriyle birlikte bilhassa kurun da tesiriyle atık ünite meblağları da hiç olmadığı kadar artış gösterdi. Bu fiyat artışı bir noktaya kadar atık toplama oranlarına müspet olarak yansıdı fakat bunun ötesine geçemedi. Bu süreç, bilhassa evsel kaynaklı ambalaj atıklarını daha efektif ve verimli toplayabilmemiz için âlâ kurgulanmış bir sisteme, geniş iştirake ve sürdürülebilir finansman takviyesine gereksinimimiz olduğunu bize bir kez daha gösterdi.”
DALDA HAM HUSUS KASVETİ VAR
Kılıç, bölümün genel olarak atıkları oluştuğu kaynaklardan toplanması, çeşitlerine göre ayrıştırılması, geri dönüştürülmesi ve yinedan ham unsur haline getirilmesi kademelerinin tamamında yer aldığını söylemiş oldu. Kılıç, dalın problemlerini şöyleki özetledi: “Atık idaresi ve geri dönüşüm bölümünün tesisleşme, endüstrileşme, sokak toplayıcıları üzere birfazlaca sorunu var. Lakin tesisleşen ve bu dala hakikaten yatırım yapan işletmelerin en temel sorunu kaynağa, yani atığa olan erişim. Bilhassa evsel kaynaklı ambalaj atıklarının pek düşük oranlarda toplanması sebebiyle, yüksek meblağlı yatırımlarla kurulan ve yüksek kapasitelerle ana endüstriye direkt olarak geri dönüştürülmüş ham husus tedariki sağlayan işletmeler, mahallî kaynaklardan atık bulmakta pek kuvvetlik çekiyor. Kesimin en kıymetli sorunu atık kaynaklarına ulaşım. Tahlili de daha fazlaca mahallî atık kaynağını toplayabilmek.”
Vedat Kılıç
TEMEL SORUN KAYNAĞINDA AYRIŞTIRMAMAK
Vedat Kılıç, ülkemizde atıkların kalitesiyle ilgili yaşanan sorunun temelinin atıkların kaynağında ayrıştırılmaması olduğuna işaret ederek şunları kaydetti: “Çoğunlukla bu atıklar konutlarımızda ayrıştırılmadığı için organik atıklarla bir arada çöpe atılıyor. daha sonrasında da sokak toplayıcıları organik atıklarla kontamine olan bu atıkları çöp kutularından toplamak durumunda kaldıkları için atıkların kalitesi ve ötürüsıyla geri dönüşüm süreci de olumsuz olarak etkileniyor. Yani her şey bir daha atıkların kaynağında ve yanlışsız biçimde biriktirilmesine geliyor. Bu noktada depozito sisteminden de bahsetmemiz gerekiyor zira bu sistem hem atıkların toplama oranını tıpkı vakitte toplanan atıkların kalitesini önemli ölçüde etkileyecek. Yakın vakitte pet şişe, cam ve alüminyum kutu içecek ambalajları için başlayacak mecburî depozito uygulamasıyla birlikte geri dönüşüm kesimi muhtaçlık duyduğu kaliteli atığa daha yüksek ölçüde ve daha pak biçimde ulaşabilecek. Bu sebeple dal olarak depozito sistemini fazlaca önemsiyoruz.”