AHMET KEREM YILDIZ
Türkiye iktisadının, 2021 yılında %10’dan fazla büyüyerek son 40 yılın rekorunu kırması bekleniyor. İhracat tarihi rekorlar kırıp 225 milyar dolar düzeylerine yükselmiştir. Son 1 yılda ek istihdam 2 milyon kişi üzerindedir.
Öbür taraftan Türkiye iktisadı bir kur saldırısı ile karşı karşıya kaldı ve beşerler son derece huzursuz oldu, enflasyon ülkede en kıymetli sorun olarak öne çıktı. Enflasyonun niçinlerine baktığımızda, 2021 yılında tarımda yaşanan kuraklık ile besin fiyat artışları, pandemi daha sonrası dünyada hammadde meblağlarında oluşan artışların getirdiği global ve mahallî fiyat artışları öteki taraftan dünyadan farklı bize has kur yükselmesinin sebep olduğu fiyat artışlarıdır.
Milletlerarası hammadde meblağları ve kuraklık bizim tesir etmemiz sıkıntı olan durumlardı. Ancak döviz kuruna tesir edebiliriz, bu duruma bakmamız lazım.
Türkiye’nin sahiden bu kadar abartıldığı üzere bir dış borç ödeme sorunu yani döviz sorunu var mı, bunu irdeleyelim.
Merkez Bankası bir aracı kuruluştur, alacağı ve borcu kendi içerisinde pahalandırmak gerekir. ötürüsıyla dış borç ödeme konusunu Merkez Bankası’nı dışarda tutup borçlu bazında mevzuyu incelememiz gerekir.
Döviz borcu olan kamu kurumları, bankalar ve gerçek kesime bakalım.
Kamunun yurtdışı borcu
Hazinenin (tahvil ve bono) borcu: 55 milyar dolar
Belediyelerin borcu: 5 milyar dolar
Toplam: 60 milyar dolar
1 yıl içerinde ödenecek kısmı 10 milyar doların bile altında olan bu sayı 800 milyar dolar büyüklüğü olan Türkiye iktisadı hayli küçük bir sayıdır. Kaldı ki Hazine her yıl istediği vakit çarçabuk bu sayıların üstünde borçlanabilmektedir. Kamu borcunun ödenmesinde rastgele bir sorun bulunmaktadır.
Bankaların (kamu bankaları dahil) toplam döviz borcu
Yurtiçi yerleşik hukukî ve gerçek kişi mevduatı: 237 milyar dolar
Yurtdışı yerleşik hukukî ve gerçek kişi mevduatı: 22 milyar dolar
Yurtharicinden alınan krediler: 78 milyar dolar
Toplam: 337 milyar dolar
Bankaların toplam döviz alacağı
Bankaların kasalarındaki dövizleri: 7 milyar dolar
Merkez Bankası’ndaki dövizleri: 88 milyar dolar
Yurtiçi firmalara verilen döviz kredileri: 159 milyar dolar
Yurtdışı bankalardaki dövizleri: 25 milyar dolar
Dövizli borçlanma senedi: 58 milyar dolar
Toplam: 337 milyar dolar
Tablodan da görüleceği üzere yurtharicinden alınan uzun ve kısa vadeli tüm krediler ile yurtdışı yerleşik hukuksal ve gerçek kişi mevduatı toplamı 100 milyar dolar iken bankalarımızın elindeki nakit döviz, Merkez Bankası’ndaki döviz ve yurtdışı bankalardaki dövizlerin toplamı 120 milyar dolardır. Yani tüm yurtdışı borcu ödense, yurtharicindeki yerleşikler tüm paralarını alıp götürse bir daha de 20 milyar dolar bir fazlalığı bulunmaktadır. Türk bankacılık dalının borç ödeme konusunda hiç bir düşüncesi bulunmamaktadır.
Gerçek dalın durumu
Yurtdışı borcu: 100 milyar dolar
Bu borcun her yıl 10 milyar dolar civarında bir geri ödemesi bulunmaktadır. Türkiye’de gerçek söktürün 2022 yılında en az 250 milyar dolar ihracat, 35 milyar dolar turizm geliri elde etmesini beklediğini göz önüne aldığımız vakit bu sayıların ödenmesinde de rastgele bir sorun olmayacağı aşikardır.
Artık burada kalkıp ithalat ödemelerini unutuyorsunuz diyebilirsiniz. esasen 2022 yılında Türkiye cari fazla verecek diyoruz. Bu ne demek? Yapacağımız ithalat ödemesinden çok döviz gelirimiz olacak demek, yani dışarıdan aldığımız borçları kapatabilecek ve ek borç almamıza gerek kalmayacak duruma geleceğiz.
Tüm bu tablolara baktığımızda pekala bu kurlar niye artıyor? Bunun en kıymetli niçini ortalıkta Türkiye iktisadı aleyhine bilerek ve isteyerek palavra yanlış kıymetlendirme yapan, raporlar yazan yabancıların yahut Türkiye Cumhuriyet vatandaşı olup ülkesine yabancı uzmanların bilerek ve isteyerek halkı paniğe sevk edip döviz almaya teşvik etmesidir.
Tüm bunlar olurken kamu bürokratları çıkıp halkın anlayacağı sade bir lisanla Türkiye’nin dış borç ödeme ve döviz sorunu yoktur bunu ortaya koyması ve sizi yanıltanlardan uzak durun demesi gerekiyor.
Yargıdan da bu manipülasyonu yapan kişi ve kurumlar hakkında acil olarak gereğini yapmasını bekliyoruz?
Türkiye iktisadının, 2021 yılında %10’dan fazla büyüyerek son 40 yılın rekorunu kırması bekleniyor. İhracat tarihi rekorlar kırıp 225 milyar dolar düzeylerine yükselmiştir. Son 1 yılda ek istihdam 2 milyon kişi üzerindedir.
Öbür taraftan Türkiye iktisadı bir kur saldırısı ile karşı karşıya kaldı ve beşerler son derece huzursuz oldu, enflasyon ülkede en kıymetli sorun olarak öne çıktı. Enflasyonun niçinlerine baktığımızda, 2021 yılında tarımda yaşanan kuraklık ile besin fiyat artışları, pandemi daha sonrası dünyada hammadde meblağlarında oluşan artışların getirdiği global ve mahallî fiyat artışları öteki taraftan dünyadan farklı bize has kur yükselmesinin sebep olduğu fiyat artışlarıdır.
Milletlerarası hammadde meblağları ve kuraklık bizim tesir etmemiz sıkıntı olan durumlardı. Ancak döviz kuruna tesir edebiliriz, bu duruma bakmamız lazım.
Türkiye’nin sahiden bu kadar abartıldığı üzere bir dış borç ödeme sorunu yani döviz sorunu var mı, bunu irdeleyelim.
Merkez Bankası bir aracı kuruluştur, alacağı ve borcu kendi içerisinde pahalandırmak gerekir. ötürüsıyla dış borç ödeme konusunu Merkez Bankası’nı dışarda tutup borçlu bazında mevzuyu incelememiz gerekir.
Döviz borcu olan kamu kurumları, bankalar ve gerçek kesime bakalım.
Kamunun yurtdışı borcu
Hazinenin (tahvil ve bono) borcu: 55 milyar dolar
Belediyelerin borcu: 5 milyar dolar
Toplam: 60 milyar dolar
1 yıl içerinde ödenecek kısmı 10 milyar doların bile altında olan bu sayı 800 milyar dolar büyüklüğü olan Türkiye iktisadı hayli küçük bir sayıdır. Kaldı ki Hazine her yıl istediği vakit çarçabuk bu sayıların üstünde borçlanabilmektedir. Kamu borcunun ödenmesinde rastgele bir sorun bulunmaktadır.
Bankaların (kamu bankaları dahil) toplam döviz borcu
Yurtiçi yerleşik hukukî ve gerçek kişi mevduatı: 237 milyar dolar
Yurtdışı yerleşik hukukî ve gerçek kişi mevduatı: 22 milyar dolar
Yurtharicinden alınan krediler: 78 milyar dolar
Toplam: 337 milyar dolar
Bankaların toplam döviz alacağı
Bankaların kasalarındaki dövizleri: 7 milyar dolar
Merkez Bankası’ndaki dövizleri: 88 milyar dolar
Yurtiçi firmalara verilen döviz kredileri: 159 milyar dolar
Yurtdışı bankalardaki dövizleri: 25 milyar dolar
Dövizli borçlanma senedi: 58 milyar dolar
Toplam: 337 milyar dolar
Tablodan da görüleceği üzere yurtharicinden alınan uzun ve kısa vadeli tüm krediler ile yurtdışı yerleşik hukuksal ve gerçek kişi mevduatı toplamı 100 milyar dolar iken bankalarımızın elindeki nakit döviz, Merkez Bankası’ndaki döviz ve yurtdışı bankalardaki dövizlerin toplamı 120 milyar dolardır. Yani tüm yurtdışı borcu ödense, yurtharicindeki yerleşikler tüm paralarını alıp götürse bir daha de 20 milyar dolar bir fazlalığı bulunmaktadır. Türk bankacılık dalının borç ödeme konusunda hiç bir düşüncesi bulunmamaktadır.
Gerçek dalın durumu
Yurtdışı borcu: 100 milyar dolar
Bu borcun her yıl 10 milyar dolar civarında bir geri ödemesi bulunmaktadır. Türkiye’de gerçek söktürün 2022 yılında en az 250 milyar dolar ihracat, 35 milyar dolar turizm geliri elde etmesini beklediğini göz önüne aldığımız vakit bu sayıların ödenmesinde de rastgele bir sorun olmayacağı aşikardır.
Artık burada kalkıp ithalat ödemelerini unutuyorsunuz diyebilirsiniz. esasen 2022 yılında Türkiye cari fazla verecek diyoruz. Bu ne demek? Yapacağımız ithalat ödemesinden çok döviz gelirimiz olacak demek, yani dışarıdan aldığımız borçları kapatabilecek ve ek borç almamıza gerek kalmayacak duruma geleceğiz.
Tüm bu tablolara baktığımızda pekala bu kurlar niye artıyor? Bunun en kıymetli niçini ortalıkta Türkiye iktisadı aleyhine bilerek ve isteyerek palavra yanlış kıymetlendirme yapan, raporlar yazan yabancıların yahut Türkiye Cumhuriyet vatandaşı olup ülkesine yabancı uzmanların bilerek ve isteyerek halkı paniğe sevk edip döviz almaya teşvik etmesidir.
Tüm bunlar olurken kamu bürokratları çıkıp halkın anlayacağı sade bir lisanla Türkiye’nin dış borç ödeme ve döviz sorunu yoktur bunu ortaya koyması ve sizi yanıltanlardan uzak durun demesi gerekiyor.
Yargıdan da bu manipülasyonu yapan kişi ve kurumlar hakkında acil olarak gereğini yapmasını bekliyoruz?