KripTon
Member
Ali Asgar Çabuk/NTV Tahran
İran İslam Cumhuriyeti 14 yıl süren Şangay İşbirliği Teşkilatına üye olma serüvenini sonunda tamamladı. Tahran idaresi 2008 yılında Şangay İşbirliği Teşkilatına üye olmak için başvurmuş lakin üyelik talebi kabul edilmemişti. ŞİÖ bünyesinde gözlemci statüsünde bulunan İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin birinci yurt dışı ziyareti Tacikistan’da ŞİÖ tam üyesi olarak kabul edildi.
Asya’nın NATOSU kabul edilen Şangay İşbirliği Örgütü, Şangay Beşlisi olarak anılan Çin, Rusya, Tacikistan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafınca hudut problemlerinin tahlili ve güveliğinin sağlanması gayesiyle 1996 yılında oluşturulsa da 2001 yılında resmi olarak kuruldu. Özbekistan, Pakistan ve Hindistan’ın da iştirakiyle siyasi, kültürel ve askeri kapasitesini artıran kuvvetli bir milletlerarası oluşum halini aldı.
Dünya petrol üretim ve kullanım pazarının yarısından fazlasını elinde bulunduran ŞİÖ, kuruluş kademesinde hudut bölgelerinde askeri güvenliğin derinleştirilmesini amaçladı. vakit içinde “tek kutuplu dünya kabul edilemez” misyonunu sahiplenen Şangay İşbirliği Örgütü için ABD’ye karşı tesirli bir kutup oluşturmak birincil amaç oldu. Asya coğrafyasında terör, ayrılıkçılık ve aşırıcılıkla uğraş etme ve askeri güvenliği sağlama amacı güden ŞİÖ, dünyada değerli bir iktisat pazarını da denetiminde bulunduruyor. İran’ın iştirakiyle bir arada Şangay İşbirliği Örgütü, dünya toplam gaz rezervlerinin %46, petrol rezervlerinin ise %21’ini denetiminde bulunduruyor olacak.
ŞANGAY İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI’NIN 9 ÜYESİ VAR
Şangay İşbirliği Teşkilatında 2005 yılından itibaren gözlemci statüsünde bulunan İran, birinci vakit içinderda 2008 yılında ŞİÖ tam üyeliği için başvurdu. İran’dan hayli sonrasındasında ŞİÖ tam üyeliği için başvuran Pakistan ve Hindistan, 2017 yılında ŞİÖ tam üyesi olarak kabul edildiler. İran’ın Şangay çatısı altında tam üye olarak kabul edilmesi 14 yılını aldı. Bugün Şangay İşbirliği Teşkilatının Çin, Rusya, Tacikistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan ve son olarak İran ile birlikte 9 tam üyesi bulunuyor.
İran bugün ŞİÖ tam üyesi olsa da bu Tahran idaresi için uzun bir serüven oldu. birinci vakit içinderda İran eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad, doğuyu merkeze alan dış siyasetin benimsendiği senelerda ŞİÖ üyeliğini kuvvetli bir biçimde lisana getirmişti. Lakin Ahmedinejad periyodunda Batı ile bozulan alakalar ve o senelerda İran’ın BM yaptırımları ile karşı karşıya kalması ŞİÖ üyeliğine mani oluşturdu. Şangay İşbirliği Teşkilatı 2010 yılındaki Taşkent tepesinde yayımladığı “Yeni Üyelerin Kabulüne Ait Yönetmelik” başlıklı bildirisinde, BM yaptırımlarının uygulandığı ülkeleri ŞİÖ üyeliğine kabul etmeme sonucu aldı. Ahmedinejad periyodunda Tahran idaresinin sert ABD ve Batı aksiliği, öteki yandan BM yaptırımlarının uygulanıyor oluşu Şangay İşbirliği Teşkilatının İran’ı kabul etmemesine niye oldu. Bu senelerda Rusya İran’ın üyeliğine sıcak bakarken Çin, ABD ile karşı karşıya gelmek istememesi niçiniyle İran’ı uygun vakit gelene kadar bekletmekten yana tutum aldı.
YENİ İSTİKRARLAR AÇISINDAN DEĞERLİ
Bugün İran’da Asya’yı merkeze alan ve bir daha sert ABD ve Batı aksisi bir Cumhurbaşkanının iş başında bulunmasına karşın, ŞİÖ Ahmedinejad devrinin tersine Reisi’ye tam üyelik hakkı tanıdı. ŞİÖ’nün Ahmedinejad’a değil Reisi’ye tam üyelik hakkını vermesi ve en başta Çin’in Tahran idaresinin üyeliğini destekliyor oluşu Asya jeopolitiğinde oluşan yeni istikrarlar açısından kıymetli.
İran’da Ahmedinejad daha sonrası iş başına gelen Hasan Manevî Cumhurbaşkanlığında, dış siyasetin Batı merkezli şekillenmesi ve önceliği Ahmedinejad devrinde bozulan Batı ile bağları düzeltmek olan Tahran idaresi, ŞİÖ üyeliğine değer vermedi. Manevî devrinde ABD ile imzalanan nükleer mutabakata öncelik veren Tahran, 2017 yılında düzenlenen ŞİÖ tepesine yalnızca Dışişleri Bakanı düzeyinde katıldı. Bu devir ŞİÖ tam üyeliğine karşı olmayan Manevî hükümeti, Batı ile meseleleri çözmeden Doğu ile işbirliği yapılamayacağını ve bu niçinle evvelarinin ABD ve Batı bloku ile alakaların olağanlaştırılması olduğuna inanıyordu.
Öteki yandan Tahran idaresinin Şangay üyesi olan başka ülkeler ile ikili alakalarda yaşadığı meseleler İran’ın ŞİÖ üyeliğine mani oluşturdu. Bilhassa 2017 yılında Tacikistan ile yaşanan tansiyon Duşenbe’yi Tahran ile karşı karşıya getirdi. İran’ın Tacikistan içerisindeki İslami kümeleri desteklemesi ve 2017 yılında İran’ın Tacikistan İslami Rönesans Partisi başkanı Muhiddin Kabiri’yi İslami Vahdet konferansına davet etmesi ikili bağlantılara ziyan verdi. Tacikistan devleti nezdinde Muhiddin Kabiri, ülkede darbe teşebbüsünde bulunmuş ve kara listede olan bir terör örgütü başkanı. Tacikistan bu niçinle Tahran idaresinin ŞİÖ üyeliğine en sert yansıyı gösteren ülke oldu.
Bugün ise İran, Orta Asya ülkeleri nezdinde imajını düzeltmek ve ŞİÖ tam üyeliğini garantilemek için, Ağustos 1995 yılında Tacik iç savaşında yaptığı arabuluculuğun gibisi bir politikayı izleyerek ŞİÖ üyeliğine Tacikistan ile münasebetlerini güçlendirerek katılıyor. İran Cumhurbaşkanlığına yeni seçilen İbrahim Reisi, birinci yurt dışı ziyaretini Şangay İşbirliği Teşkilatının da düzenlendiği Tacikistan’a gerçekleştirdi. Bu ziyaretinde iki ülke içinde askeri, güvenlik, kültür ve turizm alanlarında 8 farklı
muahede imzalandı. Ve her iki ülke de ilgilerin geliştirilmesine vurgu yaptı.
Öteki Asya devletirine kıyasla İran’ın Tacikistan ile daha fazla ortak kültürel bağları bulunuyor.
İran’dan daha sonra Farsçanın resmi lisan olarak konuşulduğu yer Tacikistan. Fakat İran’da gerçekleşen İslam ihtilalinin akabinde Tahran idaresinin ihtilal ihracına yönelik siyasetleri, siyasal İslam vurgusu ve ortak kültürel bağların olduğu ülkelerdeki islami tesiri İran’ın Asya’ya açılması önünde pürüzler oluşturdu. Asya’da her vakit pragmatik bir yaklaşım içerisinde olmaya çalışan İran, Asya ülkeleri ile bağında ihtilal ihracını ve İslami söylemi önceliği yapmadı. İran eski Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani periyodunda Tacikistan Devlet Lideri İmamali Rahmanov ve Tacikistan İslami Hareket lieri Abdullah Nuri’nin Tahran’a davet edilerek burada iç savaşı sonlandıran muahedeyi imzalamaları, Tahran idaresine Asya’da dürüst bir arabulucu imajını sağladı. Fakat İran’ın bilhassa Tacikistan ile ondan sonrasında yaşadığı ikili sıkıntılar Tahran idaresinin ŞİÖ üyeliği önünde büyük bir pürüz oluşturdu.
İran 13. periyot Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile bir arada bir kere daha istikametini Asya’ya çevirdi. Bunun birinci basamağını ise Tacikistan ile yakın bağlantılar kurarak gerçekleştirmek istiyor. 1995 tarihinde Tacik iç
savaşını sonlandıran arabulucu rolü ile kazandığı imajı 2021 yılında yenidenlamak isteyen Tahran idaresi 14 yıllık hasretin akabinde ŞİÖ üyesi olarak yerini almış oldu.
İRAN ÜYELİK İLE ABD BASKISINI AZALTMAK İSTİYOR
İran, petrol ve doğalgaz üzere güç rezervlerinin merkezinde yer alırken bununla birlikte Ortadoğu ve Asya içinde bir kavşak vazifesi üstüne alan pozisyona da sahip. Bilhassa deniz ile kontakları olmayan Asya ülkeleri ve Çin’in jenerasyon yol projesi ile birlikte kendi limanlarının stratejik kıymetini goren Tahran idaresi, sahip olduğu jeopolitik avantajı Asya’da kullanmak istiyor. Tahran idaresinin Çin ile imzaladığı 25 yıllık ön mutabakata İran içerisinden gelen olumsuz yansıların bilakis Şangay İşbirliği Örgütüne üyelik olumlu karşılandı.
İran’da yeni idare ŞİÖ üyeliğini 13. periyot Reisi hükümetinin bir kazanım ve başarısı olarak sunarken, bundan daha sonraki süreçte Tahran’ın büsbütün bölge ülkeleri ve Asya ile ilgilere öncelik vereceği iletisini veriyor. Cumhurbaşkanı Reisi’nin Şangay İşbirliği Örgütünde yaptığı konuşmada milletlerarası kuruluşlara etkin iştirak ve fazlaca taraflılık vurgusu, beraberinde yeni idarenin kurumsallaşmış ittifaklara katılma isteğinin aciliyetini de göstermekte. ABD’nin İran’ı izole etme
gayretleri, ülkede yaşanan ekonomik kriz ve yaptırımlar ve bu doğrultuda hissedilen güvenlik tasaları Tahran’ın uzun müddet peşinde olduğu ŞİÖ üyeliğinin temel alt yapısını oluşturuyor. İranlı yetkililerin önceliği iktisatta sıkıntıları çözmek, ABD yaptırımlarını etkisizleştirmek, memleketler arası ittifaklara katılarak izole olmamak ve sahip olduğu jeostratejik potansiyelleri kullanabilmek. Bölge ülkeleri ve Asya ile kuvvetli bağlar geliştirmek isteyen Tahran idaresi bu doğrultuda ki birinci adımı ŞİÖ üyeliğine kabul edilmek olarak görüyor. Fakat İran, bilhassa Rusya ve Çin’in ağır ABD baskısı altında ne ölçüde Tahran’ın yanında olacağını da görmek istiyor.
Arman- Ulusal gazetesine konuşan memleketler arası ilgiler uzmanı Mehdi Mutahher Niya, Moskova ve Pekin’in İran konusunda Washington idaresi ile anlaşabileceği ihtarında bulunarak, “Çin ve Rusya İran ile ne ölçüde stratejik ortak olabilecekler bunu vakit içinde goreceğiz. İran ile yakın münasebetler onlara değerliye mal olabilir. Şayet bu olursa İran’ın Şangay üyeliği, Moskova ve Çin’e Tahran’ı denetim altında tutabilme yolunu açacaktır” ihtarında bulunuyor.
Mehdi Mutahher Niya’nın uyarısı bir manada kendisini Afganistan’da gösteriyor. İstikrarın bir türlü sağlanamadığı Afganistan’da İran’ın Taliban’ı desteklemesi ve bilhassa Tacik kumandan Ahmet Mesud birlikleri ile ortasına aralık koyması Tahran’ın Şangay üyeliğini de anlamlandırıyor. Afganistan’da kısa vakit içerisinde istikrarlı bir hükümetin tesisinden yana olduğunu açıklayan İran, ŞİÖ üyeliği ile bir arada Afganistan’da Rusya ve Çin’i karşısına alan bir siyaset geliştirmek istemeyecektir.
Öteki yanan İranlı birtakım uzmanlar Batı ile başta Kara Paranın Aklanmasına Ait Mali İş Gücü FATF ve nükleer muahedeye geri dönüş sorunu çözülmeden Doğu ile işbirliği yapılamayacağı kaygılarını lisana getiriyorlar. FAFT üyeliği olmadan başta Çin olmak üzere başka ŞİÖ üyesi olan ülkeler ile ticaret yapılamayacağı görüşünü savunanalar muahedenin iktisada etkisinin olmayacağı görüşündeler. İran’ın ŞİÖ’ye tam üye olmasının 2 yıl sürebileceği ve bu mühlet içerisinde bilhassa FATF konusunda sorunun çözülmesi gerektiği belirtiliyor.
REİSİ: İLGİMİZİN YALNIZCA BATIYA OLMADIĞINI GÖRDÜLER
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ise Tacikistan dönüşü Tahran’da yaptığı konuşmada, FATF’a üye olmamalarının ŞİÖ ile işbirliğine mani olmayacağını belirterek, “Bazıları Şangay İşbirliğine üye olmak ve hatta korona virüs aşılarını ülkeye getirmenin FATF olmadan gerçekleşmeyeceğini söylüyordu. Bölge ülkeleri ve komşularımız ilgimizin yalnızca Batıya olmadığını komşu ülkeler ile nitekim yakın münasebetler geliştirmek istediğimizi gördüler” dedi.
İran İslam Cumhuriyeti 14 yıl süren Şangay İşbirliği Teşkilatına üye olma serüvenini sonunda tamamladı. Tahran idaresi 2008 yılında Şangay İşbirliği Teşkilatına üye olmak için başvurmuş lakin üyelik talebi kabul edilmemişti. ŞİÖ bünyesinde gözlemci statüsünde bulunan İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin birinci yurt dışı ziyareti Tacikistan’da ŞİÖ tam üyesi olarak kabul edildi.
Asya’nın NATOSU kabul edilen Şangay İşbirliği Örgütü, Şangay Beşlisi olarak anılan Çin, Rusya, Tacikistan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafınca hudut problemlerinin tahlili ve güveliğinin sağlanması gayesiyle 1996 yılında oluşturulsa da 2001 yılında resmi olarak kuruldu. Özbekistan, Pakistan ve Hindistan’ın da iştirakiyle siyasi, kültürel ve askeri kapasitesini artıran kuvvetli bir milletlerarası oluşum halini aldı.
Dünya petrol üretim ve kullanım pazarının yarısından fazlasını elinde bulunduran ŞİÖ, kuruluş kademesinde hudut bölgelerinde askeri güvenliğin derinleştirilmesini amaçladı. vakit içinde “tek kutuplu dünya kabul edilemez” misyonunu sahiplenen Şangay İşbirliği Örgütü için ABD’ye karşı tesirli bir kutup oluşturmak birincil amaç oldu. Asya coğrafyasında terör, ayrılıkçılık ve aşırıcılıkla uğraş etme ve askeri güvenliği sağlama amacı güden ŞİÖ, dünyada değerli bir iktisat pazarını da denetiminde bulunduruyor. İran’ın iştirakiyle bir arada Şangay İşbirliği Örgütü, dünya toplam gaz rezervlerinin %46, petrol rezervlerinin ise %21’ini denetiminde bulunduruyor olacak.
ŞANGAY İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI’NIN 9 ÜYESİ VAR
Şangay İşbirliği Teşkilatında 2005 yılından itibaren gözlemci statüsünde bulunan İran, birinci vakit içinderda 2008 yılında ŞİÖ tam üyeliği için başvurdu. İran’dan hayli sonrasındasında ŞİÖ tam üyeliği için başvuran Pakistan ve Hindistan, 2017 yılında ŞİÖ tam üyesi olarak kabul edildiler. İran’ın Şangay çatısı altında tam üye olarak kabul edilmesi 14 yılını aldı. Bugün Şangay İşbirliği Teşkilatının Çin, Rusya, Tacikistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan ve son olarak İran ile birlikte 9 tam üyesi bulunuyor.
İran bugün ŞİÖ tam üyesi olsa da bu Tahran idaresi için uzun bir serüven oldu. birinci vakit içinderda İran eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad, doğuyu merkeze alan dış siyasetin benimsendiği senelerda ŞİÖ üyeliğini kuvvetli bir biçimde lisana getirmişti. Lakin Ahmedinejad periyodunda Batı ile bozulan alakalar ve o senelerda İran’ın BM yaptırımları ile karşı karşıya kalması ŞİÖ üyeliğine mani oluşturdu. Şangay İşbirliği Teşkilatı 2010 yılındaki Taşkent tepesinde yayımladığı “Yeni Üyelerin Kabulüne Ait Yönetmelik” başlıklı bildirisinde, BM yaptırımlarının uygulandığı ülkeleri ŞİÖ üyeliğine kabul etmeme sonucu aldı. Ahmedinejad periyodunda Tahran idaresinin sert ABD ve Batı aksiliği, öteki yandan BM yaptırımlarının uygulanıyor oluşu Şangay İşbirliği Teşkilatının İran’ı kabul etmemesine niye oldu. Bu senelerda Rusya İran’ın üyeliğine sıcak bakarken Çin, ABD ile karşı karşıya gelmek istememesi niçiniyle İran’ı uygun vakit gelene kadar bekletmekten yana tutum aldı.
YENİ İSTİKRARLAR AÇISINDAN DEĞERLİ
Bugün İran’da Asya’yı merkeze alan ve bir daha sert ABD ve Batı aksisi bir Cumhurbaşkanının iş başında bulunmasına karşın, ŞİÖ Ahmedinejad devrinin tersine Reisi’ye tam üyelik hakkı tanıdı. ŞİÖ’nün Ahmedinejad’a değil Reisi’ye tam üyelik hakkını vermesi ve en başta Çin’in Tahran idaresinin üyeliğini destekliyor oluşu Asya jeopolitiğinde oluşan yeni istikrarlar açısından kıymetli.
İran’da Ahmedinejad daha sonrası iş başına gelen Hasan Manevî Cumhurbaşkanlığında, dış siyasetin Batı merkezli şekillenmesi ve önceliği Ahmedinejad devrinde bozulan Batı ile bağları düzeltmek olan Tahran idaresi, ŞİÖ üyeliğine değer vermedi. Manevî devrinde ABD ile imzalanan nükleer mutabakata öncelik veren Tahran, 2017 yılında düzenlenen ŞİÖ tepesine yalnızca Dışişleri Bakanı düzeyinde katıldı. Bu devir ŞİÖ tam üyeliğine karşı olmayan Manevî hükümeti, Batı ile meseleleri çözmeden Doğu ile işbirliği yapılamayacağını ve bu niçinle evvelarinin ABD ve Batı bloku ile alakaların olağanlaştırılması olduğuna inanıyordu.
Öteki yandan Tahran idaresinin Şangay üyesi olan başka ülkeler ile ikili alakalarda yaşadığı meseleler İran’ın ŞİÖ üyeliğine mani oluşturdu. Bilhassa 2017 yılında Tacikistan ile yaşanan tansiyon Duşenbe’yi Tahran ile karşı karşıya getirdi. İran’ın Tacikistan içerisindeki İslami kümeleri desteklemesi ve 2017 yılında İran’ın Tacikistan İslami Rönesans Partisi başkanı Muhiddin Kabiri’yi İslami Vahdet konferansına davet etmesi ikili bağlantılara ziyan verdi. Tacikistan devleti nezdinde Muhiddin Kabiri, ülkede darbe teşebbüsünde bulunmuş ve kara listede olan bir terör örgütü başkanı. Tacikistan bu niçinle Tahran idaresinin ŞİÖ üyeliğine en sert yansıyı gösteren ülke oldu.
Bugün ise İran, Orta Asya ülkeleri nezdinde imajını düzeltmek ve ŞİÖ tam üyeliğini garantilemek için, Ağustos 1995 yılında Tacik iç savaşında yaptığı arabuluculuğun gibisi bir politikayı izleyerek ŞİÖ üyeliğine Tacikistan ile münasebetlerini güçlendirerek katılıyor. İran Cumhurbaşkanlığına yeni seçilen İbrahim Reisi, birinci yurt dışı ziyaretini Şangay İşbirliği Teşkilatının da düzenlendiği Tacikistan’a gerçekleştirdi. Bu ziyaretinde iki ülke içinde askeri, güvenlik, kültür ve turizm alanlarında 8 farklı
muahede imzalandı. Ve her iki ülke de ilgilerin geliştirilmesine vurgu yaptı.
Öteki Asya devletirine kıyasla İran’ın Tacikistan ile daha fazla ortak kültürel bağları bulunuyor.
İran’dan daha sonra Farsçanın resmi lisan olarak konuşulduğu yer Tacikistan. Fakat İran’da gerçekleşen İslam ihtilalinin akabinde Tahran idaresinin ihtilal ihracına yönelik siyasetleri, siyasal İslam vurgusu ve ortak kültürel bağların olduğu ülkelerdeki islami tesiri İran’ın Asya’ya açılması önünde pürüzler oluşturdu. Asya’da her vakit pragmatik bir yaklaşım içerisinde olmaya çalışan İran, Asya ülkeleri ile bağında ihtilal ihracını ve İslami söylemi önceliği yapmadı. İran eski Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani periyodunda Tacikistan Devlet Lideri İmamali Rahmanov ve Tacikistan İslami Hareket lieri Abdullah Nuri’nin Tahran’a davet edilerek burada iç savaşı sonlandıran muahedeyi imzalamaları, Tahran idaresine Asya’da dürüst bir arabulucu imajını sağladı. Fakat İran’ın bilhassa Tacikistan ile ondan sonrasında yaşadığı ikili sıkıntılar Tahran idaresinin ŞİÖ üyeliği önünde büyük bir pürüz oluşturdu.
İran 13. periyot Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile bir arada bir kere daha istikametini Asya’ya çevirdi. Bunun birinci basamağını ise Tacikistan ile yakın bağlantılar kurarak gerçekleştirmek istiyor. 1995 tarihinde Tacik iç
savaşını sonlandıran arabulucu rolü ile kazandığı imajı 2021 yılında yenidenlamak isteyen Tahran idaresi 14 yıllık hasretin akabinde ŞİÖ üyesi olarak yerini almış oldu.
İRAN ÜYELİK İLE ABD BASKISINI AZALTMAK İSTİYOR
İran, petrol ve doğalgaz üzere güç rezervlerinin merkezinde yer alırken bununla birlikte Ortadoğu ve Asya içinde bir kavşak vazifesi üstüne alan pozisyona da sahip. Bilhassa deniz ile kontakları olmayan Asya ülkeleri ve Çin’in jenerasyon yol projesi ile birlikte kendi limanlarının stratejik kıymetini goren Tahran idaresi, sahip olduğu jeopolitik avantajı Asya’da kullanmak istiyor. Tahran idaresinin Çin ile imzaladığı 25 yıllık ön mutabakata İran içerisinden gelen olumsuz yansıların bilakis Şangay İşbirliği Örgütüne üyelik olumlu karşılandı.
İran’da yeni idare ŞİÖ üyeliğini 13. periyot Reisi hükümetinin bir kazanım ve başarısı olarak sunarken, bundan daha sonraki süreçte Tahran’ın büsbütün bölge ülkeleri ve Asya ile ilgilere öncelik vereceği iletisini veriyor. Cumhurbaşkanı Reisi’nin Şangay İşbirliği Örgütünde yaptığı konuşmada milletlerarası kuruluşlara etkin iştirak ve fazlaca taraflılık vurgusu, beraberinde yeni idarenin kurumsallaşmış ittifaklara katılma isteğinin aciliyetini de göstermekte. ABD’nin İran’ı izole etme
gayretleri, ülkede yaşanan ekonomik kriz ve yaptırımlar ve bu doğrultuda hissedilen güvenlik tasaları Tahran’ın uzun müddet peşinde olduğu ŞİÖ üyeliğinin temel alt yapısını oluşturuyor. İranlı yetkililerin önceliği iktisatta sıkıntıları çözmek, ABD yaptırımlarını etkisizleştirmek, memleketler arası ittifaklara katılarak izole olmamak ve sahip olduğu jeostratejik potansiyelleri kullanabilmek. Bölge ülkeleri ve Asya ile kuvvetli bağlar geliştirmek isteyen Tahran idaresi bu doğrultuda ki birinci adımı ŞİÖ üyeliğine kabul edilmek olarak görüyor. Fakat İran, bilhassa Rusya ve Çin’in ağır ABD baskısı altında ne ölçüde Tahran’ın yanında olacağını da görmek istiyor.
Arman- Ulusal gazetesine konuşan memleketler arası ilgiler uzmanı Mehdi Mutahher Niya, Moskova ve Pekin’in İran konusunda Washington idaresi ile anlaşabileceği ihtarında bulunarak, “Çin ve Rusya İran ile ne ölçüde stratejik ortak olabilecekler bunu vakit içinde goreceğiz. İran ile yakın münasebetler onlara değerliye mal olabilir. Şayet bu olursa İran’ın Şangay üyeliği, Moskova ve Çin’e Tahran’ı denetim altında tutabilme yolunu açacaktır” ihtarında bulunuyor.
Mehdi Mutahher Niya’nın uyarısı bir manada kendisini Afganistan’da gösteriyor. İstikrarın bir türlü sağlanamadığı Afganistan’da İran’ın Taliban’ı desteklemesi ve bilhassa Tacik kumandan Ahmet Mesud birlikleri ile ortasına aralık koyması Tahran’ın Şangay üyeliğini de anlamlandırıyor. Afganistan’da kısa vakit içerisinde istikrarlı bir hükümetin tesisinden yana olduğunu açıklayan İran, ŞİÖ üyeliği ile bir arada Afganistan’da Rusya ve Çin’i karşısına alan bir siyaset geliştirmek istemeyecektir.
Öteki yanan İranlı birtakım uzmanlar Batı ile başta Kara Paranın Aklanmasına Ait Mali İş Gücü FATF ve nükleer muahedeye geri dönüş sorunu çözülmeden Doğu ile işbirliği yapılamayacağı kaygılarını lisana getiriyorlar. FAFT üyeliği olmadan başta Çin olmak üzere başka ŞİÖ üyesi olan ülkeler ile ticaret yapılamayacağı görüşünü savunanalar muahedenin iktisada etkisinin olmayacağı görüşündeler. İran’ın ŞİÖ’ye tam üye olmasının 2 yıl sürebileceği ve bu mühlet içerisinde bilhassa FATF konusunda sorunun çözülmesi gerektiği belirtiliyor.
REİSİ: İLGİMİZİN YALNIZCA BATIYA OLMADIĞINI GÖRDÜLER
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ise Tacikistan dönüşü Tahran’da yaptığı konuşmada, FATF’a üye olmamalarının ŞİÖ ile işbirliğine mani olmayacağını belirterek, “Bazıları Şangay İşbirliğine üye olmak ve hatta korona virüs aşılarını ülkeye getirmenin FATF olmadan gerçekleşmeyeceğini söylüyordu. Bölge ülkeleri ve komşularımız ilgimizin yalnızca Batıya olmadığını komşu ülkeler ile nitekim yakın münasebetler geliştirmek istediğimizi gördüler” dedi.