Muskious
New member
Elektronik aygıt dalı şu sıralar global çip krizi ile uğraş ederken hayati kıymet taşıyan öteki bir öge az bulunan elementlerde de kriz başlamak üzere. Ağır talep fiyatların artmasına niye oldu.
Az bulunan element nedir?
Elektronik aygıt olarak bugün kullanımda olan çabucak her bileşende hammadde olarak az bulunan elementler kullanılıyor. Periyodik tabloda bulunan 17 element bu kapsamda bedellendiriliyor ve elektronik eşya üretimi için büyük hassasiyet arz ediyor.
Ender bulunan elementlerden mesela Disprosyum en kuvvetli mıknatıs ve yüksek ısılarda bile istikrarlı bir durum izliyor. Neodim hibrit araçlarda, praseodim ses sistemlerinde, terbium yüzde 40 güç tasarruflu ampüllerde kullanılıyor. Samaryum ise Aegis Spy-1 radarında ve M1A2 Abrams tanklarında kullanılıyor. Bu ağır metallerin yanında Europyum, İtterbium üzere ağır metaller de çok kıymetli.
Lakin az bulunan elementlerin çıkarılması işinin Çin’in monopolünde olduğunu belirtmekte yarar var. 80’li yılların sonunda yanlışsız ABD’nin hakimiyetinde olan element çıkarma süreci, vaktinde yatırım yapılamaması sebebiyle 90’lı senelerdan itibaren yüzde 97 oranında Çin’in hakimiyeti altına girdi.
Çin genel itibariyle ülkenin üst bölgeleri ve Moğolistan’da az bulunan elementleri çıkarıyor. İşin farklı tarafı bu ölçü dünya ender bulunan element rezervinin yüzde 35’ini temsil ediyor ve varsayımlara bakılırsa yüzde 65’lik kısım hala keşfedilmeyi bekliyor. Aslında bu elementler tariflerinin aksine yeryüzünde hayli bol olarak bulunuyor. Fakat madenlere karışmış radyoaktif toryum elementi ve karmaşık yapı niçiniyle çıkarılması büyük emek ve yatırım istiyor.
Kesimden gelen bilgilere nazaran ender bulunan elementlerin arzı, talebi karşılayamadığı için fiyatlarda yükseliş yaşanıyor. Örneğin neodim ve praseodim elementlerinin fiyatı yüzde 74 arttı. Öbür elementlerin ise yüzde 50 oranında fiyat artışı yaşadığı söz ediliyor.
Afganistan’da geniş formda yer alan kritik lityum elementi de yüzde 150 üzere korkutucu bir artış hayatış durumda. Bunların yanında genel elementlerden bakır yüzde 37, alüminyum yüzde 55, kalay da yüzde 82 artış yaşadı.
Yaşanan sorunlar baskılı devre kartlarını ve lehimleme tekniklerini direkt etkiliyor. Başka taraftan daldaki tüm üreticilerin şimdiden kasvet yaşamaya başladığı tabir ediliyor. Örneğin Sonos yeni mamüllerinde bir ölçü fiyat artışına gitmiş. Bölgesel Çinli üreticilerin de maliyet sorunu yaşamaya başladığı bilgisi geliyor. Gidişat özetlemek gerekirsesı son kullanıcı için hiç âlâ değil.
Az bulunan element nedir?
Elektronik aygıt olarak bugün kullanımda olan çabucak her bileşende hammadde olarak az bulunan elementler kullanılıyor. Periyodik tabloda bulunan 17 element bu kapsamda bedellendiriliyor ve elektronik eşya üretimi için büyük hassasiyet arz ediyor.
Ender bulunan elementlerden mesela Disprosyum en kuvvetli mıknatıs ve yüksek ısılarda bile istikrarlı bir durum izliyor. Neodim hibrit araçlarda, praseodim ses sistemlerinde, terbium yüzde 40 güç tasarruflu ampüllerde kullanılıyor. Samaryum ise Aegis Spy-1 radarında ve M1A2 Abrams tanklarında kullanılıyor. Bu ağır metallerin yanında Europyum, İtterbium üzere ağır metaller de çok kıymetli.
Lakin az bulunan elementlerin çıkarılması işinin Çin’in monopolünde olduğunu belirtmekte yarar var. 80’li yılların sonunda yanlışsız ABD’nin hakimiyetinde olan element çıkarma süreci, vaktinde yatırım yapılamaması sebebiyle 90’lı senelerdan itibaren yüzde 97 oranında Çin’in hakimiyeti altına girdi.
Çin genel itibariyle ülkenin üst bölgeleri ve Moğolistan’da az bulunan elementleri çıkarıyor. İşin farklı tarafı bu ölçü dünya ender bulunan element rezervinin yüzde 35’ini temsil ediyor ve varsayımlara bakılırsa yüzde 65’lik kısım hala keşfedilmeyi bekliyor. Aslında bu elementler tariflerinin aksine yeryüzünde hayli bol olarak bulunuyor. Fakat madenlere karışmış radyoaktif toryum elementi ve karmaşık yapı niçiniyle çıkarılması büyük emek ve yatırım istiyor.
Kesimden gelen bilgilere nazaran ender bulunan elementlerin arzı, talebi karşılayamadığı için fiyatlarda yükseliş yaşanıyor. Örneğin neodim ve praseodim elementlerinin fiyatı yüzde 74 arttı. Öbür elementlerin ise yüzde 50 oranında fiyat artışı yaşadığı söz ediliyor.
Afganistan’da geniş formda yer alan kritik lityum elementi de yüzde 150 üzere korkutucu bir artış hayatış durumda. Bunların yanında genel elementlerden bakır yüzde 37, alüminyum yüzde 55, kalay da yüzde 82 artış yaşadı.
Yaşanan sorunlar baskılı devre kartlarını ve lehimleme tekniklerini direkt etkiliyor. Başka taraftan daldaki tüm üreticilerin şimdiden kasvet yaşamaya başladığı tabir ediliyor. Örneğin Sonos yeni mamüllerinde bir ölçü fiyat artışına gitmiş. Bölgesel Çinli üreticilerin de maliyet sorunu yaşamaya başladığı bilgisi geliyor. Gidişat özetlemek gerekirsesı son kullanıcı için hiç âlâ değil.