KripTon
Member
Taliban Sözcüsü Zabibullah Mücahit, düzenlediği birinci basın toplantısında kendilerindilk evvelki 20 yıllık toplumsal kazanımları korumak istercesine toplumsal ömürde radikal değişimlere gitmeyecekleri iletisini verdi. Taliban sözcüsünün verdiği bildiride tek değişim ise şeriat ve İslam hukukunun uygulanacağı oldu. Öbür yandan kentler tek tek Taliban denetimine girerken duvarlarda ve mağazalarda asılı olan bayan yüzlerinin boyanarak yok edilmesi, öngörülen toplumsal değişimin birinci ipuçlarını taşıyordu.
Her 20 yılda bir bayrak değiştiren Afganistan’da gözler Taliban’ın bu ülke için nasıl bir gelecek öngördüğünde. Dünyaya daha öncesinden ezberlenmiş ve çalışılmış barış iletilerini vermeyi sürdüren Taliban, çabucak hemen Afgan halkının kaygı ve endişelerini gidermiş değil. Afganistan İslam Cumhuriyeti’nin Taliban ile bir arada İslam Buyrukluğu olarak yönetileceğini biliyoruz lakin hükümet sistemi, geçiş hükümetinin olup olmayacağı, devlet kurumlarının nasıl işleyeceği, yargının nasıl olacağı, çıkartılan genel affın geçerliliği ve eğitim sistemine ait sayısız belirsizlik devam ediyor.
Afganistan’dan konuştuğum genç bir bayan, Kabil’in Taliban denetimine geçtiğinde korktuğunu ve birkaç gün dışarı çıkmadığını söylemiş oldu. Taliban’ın genel af sonucu daha sonrası tek başına dışarı çıktığını, pazara gittiğini ve hiç bir Taliban askerinin kendisine ikazda bulunmadığını belirtti.
“Bunun süreksiz bir durum olup olmayacağını bilmiyorum. Hala belirsizlikler var. Şimdilik hayat olağan fakat daha sonrası ne olur bilmiyoruz”
bununla birlikte öğrenci olan bir öbür genç Afgan hanımı ise, “Talipler kente girdikten daha sonra hiç dışarı çıkmadım. Yalnızca penceremden dışarıda olup bitenleri izliyorum. Cadde ve sokaklar boş. Bayanlar dışarı çıkmaktan korkuyor. Ben tahminen dışarı çıkabilirim ve fakat Talipler ile karşılaşmak istemiyorum. Üniversitemizin kapıları hala kapalı. Bizim hakkımızda ne karar verecekler muhakkak değil.”
Tek istediği Afganistan’da güvenlik ve istikrar olan ve Taliban ile bir sorunu olmadığını belirten bir Afgan ise, “Taliplerin Afganistan’da olması yahut olmaması benim için fark etmiyor. Ben ülkemde iç savaş da istemiyorum. Lakin özgürlüğümüzün ve haklarımızın elinden alınmasından korkuyorum. Eğitim ömrümüz ne olacak? Ben esasen örtülü birisiyim, okula örtülü gitmek benim için çok kolay. Lakin Taliplerin ileride neler yapabileceğinden korkuyorum.”
Taliban sözcüleri milletlerarası alanda kuvvetli bir piyar çalışması yaparken, içeride “Şimdi ülkeme ve bana ne olacak?” sorusu soran telaşlı bir kitle var. Taliban bu belirsizlikleri kısa vakit içerisinde netleştirmez ve dışarıya önce ezberlenen barış iletilerini vermeye devam ederse telaşlı kitleler Taliban’ı direkt karşılarına almaya başlayabilirler. Taliban öncesi ülkelerinin durumundan şad olmayanlar, Taliban’ın nasıl bir yol haritası izleyeceğini anlamaya çalışıyorlar.
Taliban’ın başşehir Kabil’i ele geçirdiğinde konuştuğum bir Afgan genç, Afgan ordusuna ilişkin karargahların çatışmasız bir biçimde Taliban denetimine geçtiğini anlattı. Cumhurbaşkanı Gani, ülkeyi terk ettiğinde kentte kaosun olduğunu söyleyen Afgan, çetelerin mağaza ve dükkanlara saldırdığını ve yağmaların yaşandığını belirtti.
“Taliban’ın kente gelmesiyle yağma ve hırsızlık son buldu. Artık her yerde Taliban askerleri var. Fakat tüm dükkanlar ve mağazalar kapalı. Genç kızlar ve bayanlar kentte hiç görünmüyorlar. Genel af çıkardıklarını ve her insanın olağan ömrüne devam edebileceğini söylüyorlar. Buna inanmak sıkıntı. Birden fazla Taliban’ın bu söylemiş olduklerinin kandırmaca olduğunu düşünüyor.”
bir daha başşehir Kabil’den görüştüğüm bir Afgan, “Bir kaç gündür kentte durum yeterli. Güvenlik sağlanmış durumda. Halk Taliban’ın ilan edeceği hükümeti ve yeni kanunların ne olacağını bekliyor. Şimdilik Taliban’ın davranışlarından mutlular ancak bu nereye kadar devam edecek bilmiyoruz.”
Taliban’ın ülkede çatışmasız bir biçimde hakimiyeti ele geçirmesi ve siyasal bir değişim sürecine girdiğini tez etmesi şuana kadar halk nezdinde olumlu bir karşılık buldu diyebiliriz. Lakin Taliban’ın geçmiş uygulamaları ve iktidarı ele geçirmesine karşın şuana kadar halkın tasalarını giderecek adımlar atmaması bu olumlu karşılığın tesirini süratle zayıflatıyor. Şimdiden birtakım kentlerde Taliban askerlerinin rastgele bir mahkeme sonucu olmadan hırsızlık ve eski rejime çalışma üzere suçlamalar ile insanları cezalandırmaları ve kent merkezlerinde teşhir etmeleri huzursuzluklara niye oluyor.
Taliban’ın siyasal değişim telaffuzunu tabana nasıl yayacağı ve kendi tabanında kültürel değişimi nasıl gerçekleştireceği Afganistan’ın geleceği için önemli bir bahis. Bu mevzuya ait görüştüğüm Afganlar, Taliban’ın vakit içinde sertleşeceğini öngörüyorlar. Legal bir yerde kalarak kendi milletlerarası meşruiyetini oluşturmaya çalışan Taliban’ın örgüt olmaktan çıkarak devletleşmesi birlikteinde huzursuzluklara ve örgüt içi uyuşmazlıklara niye olabilir. Uzun bir müddetdir değişim sürecinde olduğunu gördüğümüz Taliban’ın kendi tabanını buna ikna etmesi kolay görünmüyor. Bu ise vakit içinde Taliban’ı sertleştirebilir. Afganistan’ın yanı başında bulunan İran’da İslam İhtilali daha sonrası değişim ve ıslahat süreci 40 yılı bulmuşken, Taliban’ın bunu Afganistan’da elinde sihirli bir değnek olmadan yapması epey sıkıntı.
Taliban öncesi 20 yıllık müddet içerisinde Afganistan toplumsal hayatında değerli değişimler de oldu. Artık başşehir Kabil yahut Herat’taki dindarlık ve toplumsal hayat ile Kandahar kenti tıpkı değil. Bu ise ilerleyen süreçte sertleşmek zorunda kalacağı öngörülen Taliban’dan farklı uygulamalar gorebileceğimiz manasına gelebiliyor. İslam hukukuna uygun bir biçimde olabilecek bu ton farklılıkları içerisinde karma bir eğitim sistemi dahi nazaranbiliriz.
Bugün Afganistan’ın Herat kentinde özel okul ve devlet okullarından yetkililer Taliban temsilcileri ile görüştü. Görüşmenin konusu ise eğitime karma olarak mı devam edileceği yoksa kız-erkek farklı sınıflarda mı okuyacağı oldu. Taliban temsilcileri eğitimin kız-erkek farklı devam etmesini istiyor ve karma eğitimin bir fitne ögesi olduğunu ve kabul etmediklerini belirtiyorlar.
Görüşmeye ait bilgi veren özel okul yetkilisi, kimi bölgelerde yalnızca 4 kız öğrencinin olduğunu ve 4 kişi için başka bir sınıf açacak kaynak ve imkanlarının olmadığını belirtti. Zira Taliban’ın teklifi yalnızca öğrencilerin farklı olması değil, tüm okul çalışanları ve hocalarında hemcins olması istikametinde. Lakin kent buna hazır değil ve bunu yapacak bütçeden de mahrum. Bunun üzerine Taliban temsilcileri Herat kentinde lakin yaşlı erkek hocaların kız öğrencilere eğitim vermesini kabul ettiklerini belirttiler. Zira bu onlara bakılırsa İslam hukukuna en uygun olan karar. Lakin Taliban’ın merkezi sayılan Kandahar’da yaşlı da olsa bir erkeğin kız öğrenciye eğitim vermesi ne kadar kabul bakılırsabilir? Afganistan içerisinde vakit içinde uygulamalarda emsal ton farklılıklarını ve yasal tabana oturdukça sertleşebilen bir Taliban’ı bakılırsabiliriz.
Kabil’in düşmesi ile bir arada geçiş sürecini olabildiği kadar az hasar alacak biçimde ve legal yeri kaybetmeden yapmaya çalışan Taliban, kendi tabanı içerisindeki şahinlerinden gelebilecek reaksiyonları bastırabildiği ölçüde değişebilecektir. Lakin vakit içinde tabandan gelen reaksiyonlara duyarsız kalamayacak olan Taliban, kültürel değişim sürecinde sertleşebilir.
Her 20 yılda bir bayrak değiştiren Afganistan’da gözler Taliban’ın bu ülke için nasıl bir gelecek öngördüğünde. Dünyaya daha öncesinden ezberlenmiş ve çalışılmış barış iletilerini vermeyi sürdüren Taliban, çabucak hemen Afgan halkının kaygı ve endişelerini gidermiş değil. Afganistan İslam Cumhuriyeti’nin Taliban ile bir arada İslam Buyrukluğu olarak yönetileceğini biliyoruz lakin hükümet sistemi, geçiş hükümetinin olup olmayacağı, devlet kurumlarının nasıl işleyeceği, yargının nasıl olacağı, çıkartılan genel affın geçerliliği ve eğitim sistemine ait sayısız belirsizlik devam ediyor.
Afganistan’dan konuştuğum genç bir bayan, Kabil’in Taliban denetimine geçtiğinde korktuğunu ve birkaç gün dışarı çıkmadığını söylemiş oldu. Taliban’ın genel af sonucu daha sonrası tek başına dışarı çıktığını, pazara gittiğini ve hiç bir Taliban askerinin kendisine ikazda bulunmadığını belirtti.
“Bunun süreksiz bir durum olup olmayacağını bilmiyorum. Hala belirsizlikler var. Şimdilik hayat olağan fakat daha sonrası ne olur bilmiyoruz”
bununla birlikte öğrenci olan bir öbür genç Afgan hanımı ise, “Talipler kente girdikten daha sonra hiç dışarı çıkmadım. Yalnızca penceremden dışarıda olup bitenleri izliyorum. Cadde ve sokaklar boş. Bayanlar dışarı çıkmaktan korkuyor. Ben tahminen dışarı çıkabilirim ve fakat Talipler ile karşılaşmak istemiyorum. Üniversitemizin kapıları hala kapalı. Bizim hakkımızda ne karar verecekler muhakkak değil.”
Tek istediği Afganistan’da güvenlik ve istikrar olan ve Taliban ile bir sorunu olmadığını belirten bir Afgan ise, “Taliplerin Afganistan’da olması yahut olmaması benim için fark etmiyor. Ben ülkemde iç savaş da istemiyorum. Lakin özgürlüğümüzün ve haklarımızın elinden alınmasından korkuyorum. Eğitim ömrümüz ne olacak? Ben esasen örtülü birisiyim, okula örtülü gitmek benim için çok kolay. Lakin Taliplerin ileride neler yapabileceğinden korkuyorum.”
Taliban sözcüleri milletlerarası alanda kuvvetli bir piyar çalışması yaparken, içeride “Şimdi ülkeme ve bana ne olacak?” sorusu soran telaşlı bir kitle var. Taliban bu belirsizlikleri kısa vakit içerisinde netleştirmez ve dışarıya önce ezberlenen barış iletilerini vermeye devam ederse telaşlı kitleler Taliban’ı direkt karşılarına almaya başlayabilirler. Taliban öncesi ülkelerinin durumundan şad olmayanlar, Taliban’ın nasıl bir yol haritası izleyeceğini anlamaya çalışıyorlar.
Taliban’ın başşehir Kabil’i ele geçirdiğinde konuştuğum bir Afgan genç, Afgan ordusuna ilişkin karargahların çatışmasız bir biçimde Taliban denetimine geçtiğini anlattı. Cumhurbaşkanı Gani, ülkeyi terk ettiğinde kentte kaosun olduğunu söyleyen Afgan, çetelerin mağaza ve dükkanlara saldırdığını ve yağmaların yaşandığını belirtti.
“Taliban’ın kente gelmesiyle yağma ve hırsızlık son buldu. Artık her yerde Taliban askerleri var. Fakat tüm dükkanlar ve mağazalar kapalı. Genç kızlar ve bayanlar kentte hiç görünmüyorlar. Genel af çıkardıklarını ve her insanın olağan ömrüne devam edebileceğini söylüyorlar. Buna inanmak sıkıntı. Birden fazla Taliban’ın bu söylemiş olduklerinin kandırmaca olduğunu düşünüyor.”
bir daha başşehir Kabil’den görüştüğüm bir Afgan, “Bir kaç gündür kentte durum yeterli. Güvenlik sağlanmış durumda. Halk Taliban’ın ilan edeceği hükümeti ve yeni kanunların ne olacağını bekliyor. Şimdilik Taliban’ın davranışlarından mutlular ancak bu nereye kadar devam edecek bilmiyoruz.”
Taliban’ın ülkede çatışmasız bir biçimde hakimiyeti ele geçirmesi ve siyasal bir değişim sürecine girdiğini tez etmesi şuana kadar halk nezdinde olumlu bir karşılık buldu diyebiliriz. Lakin Taliban’ın geçmiş uygulamaları ve iktidarı ele geçirmesine karşın şuana kadar halkın tasalarını giderecek adımlar atmaması bu olumlu karşılığın tesirini süratle zayıflatıyor. Şimdiden birtakım kentlerde Taliban askerlerinin rastgele bir mahkeme sonucu olmadan hırsızlık ve eski rejime çalışma üzere suçlamalar ile insanları cezalandırmaları ve kent merkezlerinde teşhir etmeleri huzursuzluklara niye oluyor.
Taliban’ın siyasal değişim telaffuzunu tabana nasıl yayacağı ve kendi tabanında kültürel değişimi nasıl gerçekleştireceği Afganistan’ın geleceği için önemli bir bahis. Bu mevzuya ait görüştüğüm Afganlar, Taliban’ın vakit içinde sertleşeceğini öngörüyorlar. Legal bir yerde kalarak kendi milletlerarası meşruiyetini oluşturmaya çalışan Taliban’ın örgüt olmaktan çıkarak devletleşmesi birlikteinde huzursuzluklara ve örgüt içi uyuşmazlıklara niye olabilir. Uzun bir müddetdir değişim sürecinde olduğunu gördüğümüz Taliban’ın kendi tabanını buna ikna etmesi kolay görünmüyor. Bu ise vakit içinde Taliban’ı sertleştirebilir. Afganistan’ın yanı başında bulunan İran’da İslam İhtilali daha sonrası değişim ve ıslahat süreci 40 yılı bulmuşken, Taliban’ın bunu Afganistan’da elinde sihirli bir değnek olmadan yapması epey sıkıntı.
Taliban öncesi 20 yıllık müddet içerisinde Afganistan toplumsal hayatında değerli değişimler de oldu. Artık başşehir Kabil yahut Herat’taki dindarlık ve toplumsal hayat ile Kandahar kenti tıpkı değil. Bu ise ilerleyen süreçte sertleşmek zorunda kalacağı öngörülen Taliban’dan farklı uygulamalar gorebileceğimiz manasına gelebiliyor. İslam hukukuna uygun bir biçimde olabilecek bu ton farklılıkları içerisinde karma bir eğitim sistemi dahi nazaranbiliriz.
Bugün Afganistan’ın Herat kentinde özel okul ve devlet okullarından yetkililer Taliban temsilcileri ile görüştü. Görüşmenin konusu ise eğitime karma olarak mı devam edileceği yoksa kız-erkek farklı sınıflarda mı okuyacağı oldu. Taliban temsilcileri eğitimin kız-erkek farklı devam etmesini istiyor ve karma eğitimin bir fitne ögesi olduğunu ve kabul etmediklerini belirtiyorlar.
Görüşmeye ait bilgi veren özel okul yetkilisi, kimi bölgelerde yalnızca 4 kız öğrencinin olduğunu ve 4 kişi için başka bir sınıf açacak kaynak ve imkanlarının olmadığını belirtti. Zira Taliban’ın teklifi yalnızca öğrencilerin farklı olması değil, tüm okul çalışanları ve hocalarında hemcins olması istikametinde. Lakin kent buna hazır değil ve bunu yapacak bütçeden de mahrum. Bunun üzerine Taliban temsilcileri Herat kentinde lakin yaşlı erkek hocaların kız öğrencilere eğitim vermesini kabul ettiklerini belirttiler. Zira bu onlara bakılırsa İslam hukukuna en uygun olan karar. Lakin Taliban’ın merkezi sayılan Kandahar’da yaşlı da olsa bir erkeğin kız öğrenciye eğitim vermesi ne kadar kabul bakılırsabilir? Afganistan içerisinde vakit içinde uygulamalarda emsal ton farklılıklarını ve yasal tabana oturdukça sertleşebilen bir Taliban’ı bakılırsabiliriz.
Kabil’in düşmesi ile bir arada geçiş sürecini olabildiği kadar az hasar alacak biçimde ve legal yeri kaybetmeden yapmaya çalışan Taliban, kendi tabanı içerisindeki şahinlerinden gelebilecek reaksiyonları bastırabildiği ölçüde değişebilecektir. Lakin vakit içinde tabandan gelen reaksiyonlara duyarsız kalamayacak olan Taliban, kültürel değişim sürecinde sertleşebilir.