Türkiye’de doğal gaz ticaretinin vadeli kontratlarla yapılmasına imkan sağlayacak Vadeli Doğal Gaz Piyasası (VGP) 1 Ekim’de sürece açılacak.
Güç ve Olağan Kaynaklar Bakan Yardımcısı ve EPİAŞ İdare Şurası Lideri Abdullah Tancan, dünyadaki gelişmiş doğal gaz ticaret merkezlerine (hub) bakıldığında ticaretin değerli bir kısmının vadeli kontratlarla yapıldığını, yüksek süreç hacimlerinin ve likiditenin vadeli kontratlarda oluştuğunu belirtti.
RİSKLERDEN KORUNMA İMKANI VERECEK
“VGP ile mevcut doğal gaz piyasamızda eser çeşitliliği ve alternatif ticaret kanalı imkanı sağlanmış olacak. Vadeli kontratlar süreç görmeye başladığında bilhassa talep tarafındaki piyasa iştirakçilerimiz portföylerini uzun periyotlu ve daha esnek bir biçimde yönetebilecek. İştirakçiler; takip eden aylar, çeyrekler ve yıllar için maliyetlerini, satışlarını öncesinden netleştirebilme, fiyat belirsizliğinden kaynaklanan risklerden korunma imkanı ve fırsatı elde edecek.”
Tancan, vadeli piyasanın süreç hacmi ve likiditenin yanı sıra sürdürülebilirlik ve öngörülebilirliğin artmasına da katkı sağlayacağını tabir ederek, “Likit ve derinlikli bir piyasa yapısına ulaştığımızda piyasamızda oluşacak rekabetçi referans fiyatların sanayicilerimize ve tüketicilerimize epey olumlu, faydalı ve verimli yansımaları olacak. VGP’de oluşan süreç hacmi ileriye dönük belirsizlikleri minimuma indireceğinden arz güvenliğine de katkı sağlayacak.” dedi.
KARADENİZ GAZI TİCARETE BAHİS OLACAK
Türkiye’nin yüksek doğal gaz tüketiminin neredeyse tamamını uzun vadeli mutabakatlarla boru gazı yahut sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak temin ettiğini anımsatan Tancan, arz güvenliği açısından kaynak çeşitliliğine ehemmiyet verdiklerini ve yurt ortasında doğal gaz depolama kapasitesini de artırmaya çalıştıklarını aktardı.
Tancan, Türkiye’nin depolama kapasitesinin 2023’te toplam yıllık tüketiminin yüzde 20’sini karşılayacak biçimde 10 milyar metreküpe çıkacağını belirtti.
Türkiye’nin Karadeniz’deki gaz keşfinin de sisteme dahil edilmesinin arz güvenliğine kıymetli bir katkı sağlayacağını kaydeden Tancan, şu biçimde devam etti:
“Bakanlığımız gayeleri çerçevesinde Karadeniz gazının 2023 yılında piyasaya arz edilmesi planlanıyor. Bilhassa yerli gazımızın sisteme dahil edilmesiyle net ithalatçı ülke pozisyonundan çıkıp ihracatçı ülke statüsüne geçmiş olacağız. Öteki taraftan Karadeniz gazının keşfinin ve çıkarılmasının uzun periyotlu kontratların bitmiş olduği bir vakte denk gelmesi de piyasamızın gelişmenine katkı sunacak. Bu kapsamda piyasamızın gereksinimi olan altyapı yatırımları, mevzuat, yazılım, sistem geliştirme üzere çalışmalarını, sürecin tarafı olan kurum ve kuruluşlarımızın dayanağıyla süratlice tamamlamamız gerekiyor. EPİAŞ bünyesinde kendi ürettiğimiz gazın da doğal gaz ticaretimize bahis olmasını, VGP’de alış ve satış süreçlerinin yapılmasını ihtimal dahilinde görüyoruz. Karadeniz gazının çıkarılması ve sisteme dahil edilmesi ülkemizin makroekonomik istikrarlarını de etkileyecek. Bu kapsamda güçte dışa bağımlı olmamız sebebiyle oluşan cari açığımızın azalmasına önemli katkıları olacak. Türkiye doğal gaz piyasası, sahip olduğu bu çeşitlilik ve kendi gazımızın da VGP’de alış satış süreçlerine dahil olmasıyla oluşacak yüksek süreç hacmi sonucunda kuvvetli bir referans fiyat oluşmasına imkan tanıyabilecek. Bu açıdan baktığımızda VGP’nin ülkemiz için bir dönüm noktası olduğunu söyleyebiliriz. VGP ülkemizi ticaret merkezi, başka ismiyle hub olma maksadına bir adım daha yaklaştıracak.”
VGP’deki fiyat kurgusuna ait bilgileri da paylaşan Tancan, VGP’nin mevzuat taslak çalışmaları evresinde Güç Piyasası Düzenleme Kurumu, Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ, piyasa iştirakçileri ve kesim temsilcisi STK’lerle geniş iştirakli toplantılar yaptıklarını ve teorik bir formülle baz fiyat belirlemenin VGP için en uygun sistem olacağına ait görüşün tüm paydaşlar tarafınca kabul edildiğini anlattı.
Tancan, bir daha tüm paydaşların katkısıyla piyasa tabanlı bir formülasyonla baz fiyat hesabı oluşturulduğunu belirterek, VGP’deki fiyat kurgusunu şöyle deklare etti:
“Bu formüle nazaran VGP için baz fiyat hesabında STP, TTF, Henry Hub ve Brent petrol meblağları aşikâr katsayılarla ağırlıklandırıldı. ötürüsıyla hub endeksli bir fiyat kurgusu oluşturuldu. Bu kurgunun ne üzere bir yararı olacak diye baktığımızda, piyasa tabanlı fiyat tespiti daha gerçekçi bir fiyat varsayımı ortaya çıkaracak. bu biçimdece piyasamızın öngörülebilirliğine katkı sağlayacak ve yatırımcılar için ileriye yönelik olarak gerçeğe yakın fiyat sinyalleri oluşturacak. Kontratlarımız hesaplanan bu baz fiyatla sürece açılacak ve asıl fiyat teslimat devrine kadar iştirakçilerimizin piyasamızda sunacakları teklifler ve gerçekleşen eşleşmelerle GGF olarak söz ettiğimiz gösterge fiyatlarıyla oluşacak. Piyasamız büsbütün şeffaf olarak çalışacak. Kontratlar piyasada daima ticaret mantığıyla süreç nazarancek. Finansal devirde kontratlar daima sürece açık olacak ve el değiştirebilecek. bu biçimdece piyasada derinlik, likidite ve arbitraj imkanları piyasa iştirakçileri için artmış olacak.”
Güç ve Olağan Kaynaklar Bakan Yardımcısı ve EPİAŞ İdare Şurası Lideri Abdullah Tancan, dünyadaki gelişmiş doğal gaz ticaret merkezlerine (hub) bakıldığında ticaretin değerli bir kısmının vadeli kontratlarla yapıldığını, yüksek süreç hacimlerinin ve likiditenin vadeli kontratlarda oluştuğunu belirtti.
RİSKLERDEN KORUNMA İMKANI VERECEK
“VGP ile mevcut doğal gaz piyasamızda eser çeşitliliği ve alternatif ticaret kanalı imkanı sağlanmış olacak. Vadeli kontratlar süreç görmeye başladığında bilhassa talep tarafındaki piyasa iştirakçilerimiz portföylerini uzun periyotlu ve daha esnek bir biçimde yönetebilecek. İştirakçiler; takip eden aylar, çeyrekler ve yıllar için maliyetlerini, satışlarını öncesinden netleştirebilme, fiyat belirsizliğinden kaynaklanan risklerden korunma imkanı ve fırsatı elde edecek.”
Tancan, vadeli piyasanın süreç hacmi ve likiditenin yanı sıra sürdürülebilirlik ve öngörülebilirliğin artmasına da katkı sağlayacağını tabir ederek, “Likit ve derinlikli bir piyasa yapısına ulaştığımızda piyasamızda oluşacak rekabetçi referans fiyatların sanayicilerimize ve tüketicilerimize epey olumlu, faydalı ve verimli yansımaları olacak. VGP’de oluşan süreç hacmi ileriye dönük belirsizlikleri minimuma indireceğinden arz güvenliğine de katkı sağlayacak.” dedi.
KARADENİZ GAZI TİCARETE BAHİS OLACAK
Türkiye’nin yüksek doğal gaz tüketiminin neredeyse tamamını uzun vadeli mutabakatlarla boru gazı yahut sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak temin ettiğini anımsatan Tancan, arz güvenliği açısından kaynak çeşitliliğine ehemmiyet verdiklerini ve yurt ortasında doğal gaz depolama kapasitesini de artırmaya çalıştıklarını aktardı.
Tancan, Türkiye’nin depolama kapasitesinin 2023’te toplam yıllık tüketiminin yüzde 20’sini karşılayacak biçimde 10 milyar metreküpe çıkacağını belirtti.
Türkiye’nin Karadeniz’deki gaz keşfinin de sisteme dahil edilmesinin arz güvenliğine kıymetli bir katkı sağlayacağını kaydeden Tancan, şu biçimde devam etti:
“Bakanlığımız gayeleri çerçevesinde Karadeniz gazının 2023 yılında piyasaya arz edilmesi planlanıyor. Bilhassa yerli gazımızın sisteme dahil edilmesiyle net ithalatçı ülke pozisyonundan çıkıp ihracatçı ülke statüsüne geçmiş olacağız. Öteki taraftan Karadeniz gazının keşfinin ve çıkarılmasının uzun periyotlu kontratların bitmiş olduği bir vakte denk gelmesi de piyasamızın gelişmenine katkı sunacak. Bu kapsamda piyasamızın gereksinimi olan altyapı yatırımları, mevzuat, yazılım, sistem geliştirme üzere çalışmalarını, sürecin tarafı olan kurum ve kuruluşlarımızın dayanağıyla süratlice tamamlamamız gerekiyor. EPİAŞ bünyesinde kendi ürettiğimiz gazın da doğal gaz ticaretimize bahis olmasını, VGP’de alış ve satış süreçlerinin yapılmasını ihtimal dahilinde görüyoruz. Karadeniz gazının çıkarılması ve sisteme dahil edilmesi ülkemizin makroekonomik istikrarlarını de etkileyecek. Bu kapsamda güçte dışa bağımlı olmamız sebebiyle oluşan cari açığımızın azalmasına önemli katkıları olacak. Türkiye doğal gaz piyasası, sahip olduğu bu çeşitlilik ve kendi gazımızın da VGP’de alış satış süreçlerine dahil olmasıyla oluşacak yüksek süreç hacmi sonucunda kuvvetli bir referans fiyat oluşmasına imkan tanıyabilecek. Bu açıdan baktığımızda VGP’nin ülkemiz için bir dönüm noktası olduğunu söyleyebiliriz. VGP ülkemizi ticaret merkezi, başka ismiyle hub olma maksadına bir adım daha yaklaştıracak.”
VGP’deki fiyat kurgusuna ait bilgileri da paylaşan Tancan, VGP’nin mevzuat taslak çalışmaları evresinde Güç Piyasası Düzenleme Kurumu, Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ, piyasa iştirakçileri ve kesim temsilcisi STK’lerle geniş iştirakli toplantılar yaptıklarını ve teorik bir formülle baz fiyat belirlemenin VGP için en uygun sistem olacağına ait görüşün tüm paydaşlar tarafınca kabul edildiğini anlattı.
Tancan, bir daha tüm paydaşların katkısıyla piyasa tabanlı bir formülasyonla baz fiyat hesabı oluşturulduğunu belirterek, VGP’deki fiyat kurgusunu şöyle deklare etti:
“Bu formüle nazaran VGP için baz fiyat hesabında STP, TTF, Henry Hub ve Brent petrol meblağları aşikâr katsayılarla ağırlıklandırıldı. ötürüsıyla hub endeksli bir fiyat kurgusu oluşturuldu. Bu kurgunun ne üzere bir yararı olacak diye baktığımızda, piyasa tabanlı fiyat tespiti daha gerçekçi bir fiyat varsayımı ortaya çıkaracak. bu biçimdece piyasamızın öngörülebilirliğine katkı sağlayacak ve yatırımcılar için ileriye yönelik olarak gerçeğe yakın fiyat sinyalleri oluşturacak. Kontratlarımız hesaplanan bu baz fiyatla sürece açılacak ve asıl fiyat teslimat devrine kadar iştirakçilerimizin piyasamızda sunacakları teklifler ve gerçekleşen eşleşmelerle GGF olarak söz ettiğimiz gösterge fiyatlarıyla oluşacak. Piyasamız büsbütün şeffaf olarak çalışacak. Kontratlar piyasada daima ticaret mantığıyla süreç nazarancek. Finansal devirde kontratlar daima sürece açık olacak ve el değiştirebilecek. bu biçimdece piyasada derinlik, likidite ve arbitraj imkanları piyasa iştirakçileri için artmış olacak.”