15 Temmuz’da Türkiye iktisadına 350 milyar dolarlık darbe vuruldu

Eftal

Global Mod
Global Mod
Akademisyenler, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün ülke iktisadı üstündeki tesirlerini kıymetlendirdi.

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, 15 Temmuz’un Türkiye’nin makro ekonomik görünümü açısından kıymetli bir tarih olduğunu belirtti.

Bu hadiseden daha sonra Türkiye’ye yönelik algının değişmesiyle milletlerarası kuruluşların not indirimlerinin art geriye geldiğini ve bunun kararında sermaye girişlerinin yavaşladığını hatırlatan Kara, para siyasetine yönelik kısıtlar ve risk primindeki artış niçiniyle ülkenin enflasyonla uğraşta aktif siyasetler izleyemediğini söylemiş oldu.

“15 Temmuz ve daha sonrasında yaşanan dinamikler, Türkiye’nin iktisadi performansını kıymetli ölçüde olumsuz etkiledi.” diyen Kara, darbe teşebbüsünün, ABD Merkez Bankasının mali genişleme siyasetine son vereceğini deklare ettiğı bir periyodun akabinde yaşanmasının, iktisatta öncesinde başlayan zorlukları hızlandırıcı bir olumsuz tesir yarattığını kelamlarına ekledi.


BEŞ YILDA DOLAR KURU YAKLAŞIK 6 LİRA ARTTI

Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İclal Attila da bahisle ilgili yapılan akademik çalışmalarda darbe periyotlarında iktisadın olumsuz etkilendiği ve küçüldüğü kararına ulaşıldığını belirtti. Attila, şu değerlendirmelerde bulundu:

“İlk olumsuz tesir kurlar üzerinde oldu. Darbe teşebbüsünün yarattığı riskli yapı milletlerarası piyasalarda dolar/Türk lirası paritesinin 2,90 düzeylerinden çabucak 3 lirayı aşmasına yol açmıştır. Darbe teşebbüsünden daha sonraki geçen beş yılda dolar kuru 3 lira düzeylerindeyken bugün 8,67 lirayı aşmış durumda. 2016 sonunda dolar/TL 3,50 civarında iken çabucak sonrasında kredi derecelendirme kuruluşlarının ülke kredi notunu yatırım yapılabilir düzeyin altına düşürmesi, ABD ile yaşanan tansiyonlar, hudut ötesi operasyon, Merkez Bankası rezervleriyle ilgili tartışmalar, enflasyon ve faiz tartışmaları ve vakit zaman güvenlik kaygılarının de tesiriyle kurlar bugünkü yüksek düzeylere gelmiş durumda.”


YABANCI YATIRIMCI ÇIKIŞINA niye OLDU

Darbe teşebbüsünün akabinde kredi notunun düşürülmesinin, ülkeye direkt ve dolaylı sermaye girişini önemli halde etkilediğini, borsadan yabancı yatırımcı çıkışına da taban hazırlandığını vurgulayan Attila, şunları kaydetti:

“Risk düzeyindeki artışı tabir eden not düşüşü yabancı yatırımların Türkiye’ye akışının kesilmesine yol açmıştır ve bu da borçlanma maliyetlerinin yükselmesine niye olmuştur. Bu süreçte ortaya çıkan direkt yabancı sermaye girişindeki ve portföy yatırımlarındaki azalma iktisadın istikrarını bozmuş ve kurların yükselmesine yer hazırlamıştır. Artan kurlar ithal mamüllerin maliyetinde önemli artışlara niye olmuş ve bu da enflasyonun yüksek seyretmesine sebep olmuştur. Liradan kaçışı, yani dolarizasyonu kırmak için faiz artışına gidilmiş bu da büyüme suratını olumsuz etkileyerek işsizliğin artmasına yol açmıştır. Öteki olumsuz tesirin Merkez Bankası döviz rezervleri üzerinde olduğu görülmektedir. Ayrıyeten dış borçların maliyetindeki artışlar bütçe ve borç stoku üzerinde de olumsuz tesir yaratmıştır.”

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener de 2013’te Seyahat olaylarıyla başlayan sürecin, 17-25 Aralık ile devam ettiğini ve 15 Temmuz’da tepeye çıktığını vurguladı.

350 MİLYAR DOLAR ÜLKE İKTİSADINA MALİYETİ OLDU

Darbe teşebbüsüyle kişi başına gelirin 10 bin doların altına gerilediğini, siyaset faizlerinin yüzde 24 düzeylerine yükseldiğini ve enflasyonun yüzde 19’ları aştığını belirten Şener, “15 Temmuz darbesinin iktisat üstündeki negatif tesiri tartışma götürmeyecek kadar açıktır. Darbe teşebbüsü her vatandaşın gelirinde 2 bin doları aşan bir düşüşü birlikteinde getirdi. Bunun ülke iktisadına direkt maliyeti yaklaşık 158 milyar doları aşarken, dolaylı maliyeti 350 milyar doları buldu.” tabirlerini kullandı.


YABANCI YATIRIMCILARIN TÜRKİYE’YE BAKIŞI DEĞİŞTİ

Şener, kredi derecelendirme kuruluşlarının objektif olmayan not indirimlerinin, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye bakışını da değiştirdiğini tabir etti. 15 Temmuz günü, 216 seviyesinde olan Türkiye’nin ülke risk priminin (CDS) 5 gün ortasında 277 düzeyine, 2016 yılı sonu prestijiyle ise 300 düzeylerine yükseldiğine dikkati çeken Şener, kelamlarını şu biçimde tamamladı:

“Ülke risk primlerinin yüksek olması direkt yabancı yatırımlar üzerinde negatif tesire sahiptir. 15 Temmuz daha sonrası süreç, genel idare borç stokunun GSYİH’ye oranını da artırmıştır. Her ne kadar hala Avrupa Birliği ülkelerinin tamamına göre daha uygun durumda olan Türkiye’nin AB tarifli borç stoku 15 Temmuz öncesi yüzde 28 düzeyinde iken izleyen süreçte yüzde 40’a kadar ulaşmıştır. Bütün bu sayılar darbe teşebbüsünün Türkiye iktisadına çok yüksek seviyede negatif tesirlerinin bulunduğunun göstergesidir. Global çaplı gelişmeler, ticaret savaşları ve salgın süreci de eklendiğinde Türkiye’nin makro ekonomik datalarında 15 Temmuz’un tesirlerinin, ortadan geçen 5 yıla karşın hala devam ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır.”